ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ Archives

Συμμετοχή του Κάπα3 στην Ομιλία «Τα προϊόντα του τόπου μας: Οφέλη στην πρόληψη και πρόγνωση του καρκίνο – Ασφαλή χρήση» Δημόσια Βιβλιοθήκη Τρίπολης

Αγαπητοί/ές,

Το Κέντρο Καθοδήγησης Καρκινοπαθών – Κάπα3 σε συνεργασία με το Εργαστήριο Βασικών Επιστημών Υγείας του Τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, διοργάνωσαν μια ενδιαφέρουσα ομιλία με θέμα «Τα προϊόντα του τόπου μας: Οφέλη στην πρόληψη και πρόγνωση του καρκίνου – Ασφαλή χρήση», η οποία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 19 Μαρτίου στην Δημόσια Βιβλιοθήκη της Τρίπολης, σε συνεργασία με τον Δήμο Τρίπολης, υπό την Αιγίδα της Περιφέρειας Πελοποννήσου.

Την εκδήλωση προλόγισαν επίτιμα πρόσωπα της πολιτείας και του επιστημονικού χώρου, η Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πρόνοιας & Αλληλεγγύης, κα Κορώνη Παπαντωνίου Κλειώ, ο κος Περουκίδης Σταύρος, Ογκολόγος στο Παναρκαδικό Νοσοκομείο Τρίπολης, ο Διευθυντής Δημόσιας Υγείας της Περιφέρειας Πελοποννήσου και η Υπεύθυνη Ανάπτυξης και Λειτουργίας του Κέντρου Καθοδήγησης Καρκινοπαθών – Κάπα3, κα Ευαγγελή Μπίστα. Οι εισηγητές, συμφώνησαν στην σημασία των τοπικών προϊόντων στην πρόληψη και διαχείριση της νόσου του καρκίνου και στην ανάγκη να εντάξουμε στην διατροφή μας τροφές που προάγουν την ομαλή λειτουργία του οργανισμού μας.

Την ομιλία πραγματοποίησε η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Ανδρέα Πάολα Ρόχας, η οποία ενημέρωσε και παρείχε διαφωτιστικές πληροφορίες σε πλήθος παρευρισκόμενων για τη σωστή χρήση των τοπικών προϊόντων και πως αυτά μπορεί να φανούν ευεργετικά για τον οργανισμό και τον άνθρωπο που νοσεί από τη νόσο του καρκίνου. Όπως τόνισε και η ίδια, μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή προυποθέτει να γίνεται σωστή χρήση των προιόντων, αποφεύγοντας τις υπερβολές στην καθημερινότητα.

Η ομιλία, στάθηκε αφορμή να ανακοινωθεί η νέα δράση σε συνεργασία με το Κέντρο Καθοδήγησης Καρκινοπαθών και το Εργαστήριο Βασικών Επιστημών Υγείας του Τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, η οποία περιλαμβάνει διαδικτυακές και δια ζώσης συναντήσεις για άτομα που έχουν νοσήσει ή νοσούν από καρκίνο, για τους φροντιστές τους αλλά και για επαγγελματίες υγείας. Οι συναντήσεις θα αφορούν συμβουλές για τη διατροφή που πρέπει να ακολουθούν οι ογκολογικοί ασθενείς αλλά και τη σημασία της ψυχικής υγείας καθόλη την πορεία της νόσου.

Η συγκινητική παρουσία του κόσμου στην ομιλία καθώς και η πληθώρα συμμετοχών στην φόρμα εκδήλωσης ενδιαφέροντος της νέας μας δράσης, φανερώνει την ανάγκη του κόσμου για σωστή καθοδήγηση σε θέματα διατροφής και ψυχικής υγείας, γεγονός που μας δίνει κίνητρο να αποτελέσουμε γέφυρες γνώσης και αγάπης γι’ αυτούς.

Το Κάπα3 στηρίζει δράσεις που προωθούν την ευημερία και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και βρίσκεται στο πλευρό κάθε ανθρώπου που έχει ανάγκη από σωστή και εμπεριστατωμένη καθοδήγηση.

Με εκτίμηση,

Εκ μέρους της ομάδας του Κάπα3

Δελτίο Τύπου Τρίπολη

Χορτοφαγική Διατροφή και Καρκίνος

Γερασίμου Μαρία Μιχαέλα¹, Ανδρέα Παόλα Ρόχας²

Προπτυχιακή Φοιτήτρια τμήματος Νοσηλευτικής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήματος Νοσηλευτικής

Η Χορτοφαγική Διατροφή χαρακτηρίζεται από αποφυγή κατανάλωσης ζωικών προϊόντων και αυξημένη πρόσληψη τροφών, όπως λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς, σπόρους, προϊόντα ολικής αλέσεως, όσπρια και δημητριακά. Σύμφωνα με τη κατανάλωση ζωικών προϊόντων, οι χορτοφαγικές διατροφές ταξινομούνται σε περαιτέρω κατηγορίες (vegetarians, pescetarians, lacto-vegetarians, vegans, κ.α). Κοινό σημείων όλων των παραπάνω, είναι τα καταγεγραμμένα οφέλη για την υγεία. Ενδεικτικά, αναφέρουμε τον αντιοξειδωτικό τους χαρακτήρα και τη συμβολή τους στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης, του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ και ορισμένων τύπων καρκίνου.⁽¹⁾

Ο καρκίνος αποτελεί μία νόσο με ολοένα και μεγαλύτερα ποσοστά εμφάνισης παγκοσμίως. Τις τελευταίες δεκαετίες ωστόσο, τα ποσοστά επιβίωσης των ασθενών με νεοπλασματική νόσο αυξάνονται ταχύτατα⁽²⁾. Στο γεγονός αυτό συμβάλλουν οι διαγνωστικές μέθοδοι- υψηλής ευαισθησίας, που προλαμβάνουν την νόσο και επιταχύνουν την διάγνωσή της, η αλλαγή του τρόπου διαβίωσης και διατροφής, η ενημέρωση κ.α^(3,4). Οι φυτικές δίαιτες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των τεκμηριωμένων συστάσεων για την πρωτογενή πρόληψη του καρκίνου και προωθούν μια διατροφή πλούσια σε δημητριακά ολικής αλέσεως, λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς, όσπρια και περιορισμένη κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος⁽⁵⁾.

Mελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η μειωμένη κατανάλωση κρέατος, η κατανάλωση μη λιπαρών ψαριών και η χορτοφαγική διατροφή συσχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο για κάθε καρκίνο. Οι χαμηλοί κρεατοφάγοι είχαν χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου, οι χορτοφάγοι είχαν χαμηλότερο κίνδυνο για μετεμμηνοπαυσιακό καρκίνο του μαστού και οι άνδρες που ήταν χορτοφάγοι ή ψαροφάγοι είχαν χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη. Βρέθηκε ότι η παχυσαρκία δυνητικά μεσολαβεί ή συγχέει τη συσχέτιση μεταξύ της χορτοφαγικής διατροφής και του μετεμμηνοπαυσιακού καρκίνου του μαστού. ⁽⁶⁾

Δεν πρέπει φυσικά να ξεχνάμε, η χορτοφαγική διατροφή δημιουργεί πάντοτε αυξημένες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά. Χρειαζόμαστε τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες, σίδηρο, ασβέστιο, ψευδάργυρο και βιταμίνες D και Β12. Οι διατροφικές αυτές ανάγκες, πρέπει να καλύπτονται από κατάλληλους συνδυασμούς πρώτων υλών για την αναπλήρωση των ελλείψεων. Παρακάτω ακολουθεί ένας πίνακας που περιλαμβάνει προτεινόμενους συνδυασμούς τροφών που αντικαθιστούν τη σύσταση του κρέατος και συμβάλλουν στην κάλυψη των θρεπτικών και διατροφικών αναγκών. Συνδυάστε λοιπόν:

Συνδυασμοί τροφών	Παραδείγματα	Αποτέλεσμα Συνδυασμού
Όσπρια + Δημητριακά	π.χ: φακές + ρύζι ή ρεβίθια + πατάτες ή ψωμί ολικής	Αυτός ο συνδυασμός περιλαμβάνει τα όσπρια ως πηγή πρωτεϊνών χαμηλής βιολογικής αξίας και τα δημητριακά που συμπληρώνουν τα απαραίτητα αμινοξέα για την αντικατάσταση του κρέατος
Βιταμίνη C + Όσπρια Β- καροτίνη + Όσπρια	π.χ: φακές + πράσινη πιπεριά ή φασόλια + ντομάτα) π.χ: ρεβίθια + καρότο ή φακές + κόκκινη πιπεριά Άλλα παραδείγματα συνδυασμών: λαχανικά + μανιτάρια ή φασολάκια + σπαράγγια	Ο συνδυασμός τροφών που περιέχουν φυτικό σίδηρο με βιταμίνη C, βοηθά σημαντικά στην απορρόφηση του σιδήρου
Πηγές Φυλλικού Οξέος	Αβοκάντο, αυγό, φασόλια, σέλινο, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, λαχανάκια Βρυξελλών, λάχανο, κουνουπίδι, μαρούλι, σπανάκι, γογγύλια, καρύδια, πορτοκάλια, σόγια	Αποτελούν σημαντικές πηγές φυλλικού οξέος που συμβάλει στη διατήρηση των επιπέδων της σεροτονίνης στον εγκέφαλο και πρέπει να περιλαμβάνονται καθημερινά στη διατροφή. Οι τροφές αυτές πρέπει να καταναλώνονται κυρίως ακατέργαστες και ωμές καθώς κατά την επεξεργασία των τροφών χάνεται το 50-70% του φυλλικού οξέος.

Η μακροχρόνια τήρηση μίας υγιεινής φυτικής διατροφής σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο θανάτου. Οι διατροφικές συστάσεις διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο καρκίνου. Συγκεκριμένα, έχουν βρεθεί σημαντικά αποτελέσματα που αφορούν πάσχοντες από καρκίνο του μαστού και του παχέος εντέρου.⁽⁷⁾Ωστόσο, οι διατροφικές οδηγίες έχουν κοινή βάση και συνοψίζονται παρακάτω:

Καταναλώστε τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες, ιδίως ίνες δημητριακών, που βελτιώνουν τους δείκτες πρόγνωσης της ασθένειας.⁽⁸⁾
Εντάξτε στο διαιτολόγιό σας τροφές πλούσιες σε ισοφλαβόνες, που έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες, όπως είναι η σόγια. Η επίδραση των ισοφλαβονών στο σώμα μοιάζει με αυτή των οιστρογόνων και αποδεικνύεται ότι η πρόσληψη τέτοιων τροφών σχετίζεται σημαντικά με μειωμένο κίνδυνο υποτροπής και μειωμένη θνησιμότητα. Η επιλογή αυτή, συνιστάται κυρίως σε γυναίκες που πάσχουν από καρκίνο του μαστού, υποβλήθηκαν σε ορμονοθεραπεία, δεν έχουν μπει στην εμμηνόπαυση και έχουν τριπλά αρνητικούς όγκους.^{(9, 15)}
Προτιμήστε δημητριακά ολικής αλέσεως. Η ποιότητα των καταναλωθέντων δημητριακών παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόγνωση του καρκίνου. Η υψηλή κατανάλωση επεξεργασμένων δημητριακών σχετίζεται με μεγαλύτερη θνησιμότητα και ενοχοποιείται για υποτροπή της νόσου. Η αντικατάσταση επεξεργασμένων δημητριακών με ολικής άλεσης, εμφανίζει μείωση θνησιμότητας και υποτροπής, ενώ σχετίζεται με μεγαλύτερη επιβίωση.⁽¹³⁾
Προσλαμβάνετε πληθώρα λαχανικών. Μελέτες καταδεικνύουν ότι η υψηλή πρόσληψη λαχανικών συσχετίζεται με χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας. Συγκεκριμένα, προτιμήστε σταυρανθή λαχανικά όπως είναι το μαρούλι και το λάχανο, αλλά και λαχανικά με υψηλή περιεκτικότητα σε β-καροτίνη όπως είναι το καρότο και η κόκκινη πιπεριά. Προτείνουμε μάλιστα, πρόσληψη φρούτων και λαχανικών ημερησίως από 1 έως 5 μερίδες.^{(10, 13, 14)}
Προσθέστε στη διατροφή σας ξηρούς καρπούς, καθώς η κατανάλωσή τους σχετίζεται με έως και 50% μειωμένο σχετικό κίνδυνο υποτροπής, μετάστασης ή θνησιμότητας. Συνίσταται η κατανάλωση 17g/ εβδομάδα.⁽¹¹⁾
Προσλαμβάνετε επαρκής ποσότητες φυλλικού οξέος, καθώς οι υψηλότερες συγκεντρώσεις στην κυκλοφορία του αίματος αποτρέπουν υποτροπές και μεταστάσεις.⁽¹¹⁾
Αποφύγετε την υψηλή πρόσληψη επεξεργασμένων υδατανθράκων (χυμοί φρούτων, επεξεργασμένα δημητριακά, πατάτες). Φαίνεται ότι η μετα- διαγνωστική πρόσληψη υδατανθράκων, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας. Υδατάνθρακές που προέρχονται από λαχανικά λειτουργούν ευεργετικά.⁽⁷⁾

Εν κατακλείδι, συμπεραίνουμε ότι η διατροφική μας συμπεριφορά επηρεάζει την υγεία και την ασθένεια. Η γνώση είναι δύναμη και με τις κατάλληλες επιλογές μπορούμε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες που λειτουργούν ευεργετικά για το σώμα μας και κατακερματίζουν τη νόσο. Αξιοποιήστε τις φυσικές και βιολογικές πηγές προς όφελος των σωματικών και βιολογικών σας αναγκών.

Γερασίμου Μαρία Μιχαέλα

Μέλος Εργαστηρίου Βασικών Επιστημών Υγείας

Προπτυχιακή Φοιτήτρια τμήματος Νοσηλευτικής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Βιβλιογραφία

Nutrition Science, Marketing Nutrition, Health Claims, and Public Policy, 2023
World Health Organization. Cancer. Fact sheet. Reviewed April 2022. https:// www. who. int/ news- room/ fact- sheets/ detail/ cancer. Accessed 15 Jun 2022
Tollosa DN, Holliday E, Hure A, Tavener M, James EL. A 15-year follow-up study on long-term adherence to health behaviour recommendations in women diagnosed with breast cancer. Breast Cancer Res Treat. 2020;182(3):727–38.
Tollosa DN, Tavener M, Hure A, James EL. Adherence to multiple health behaviours in cancer survivors: a systematic review and meta-analysis. Journal of cancer survivorship: research and practice. 2019;13(3):327–43.
Research. WCRFAIfC. Diet, nutrition, physical activity and cancer: a global perspective. Continuous Update Project Expert Report 2018.
Watling, C.Z., Schmidt, J.A., Dunneram, Y. et al. Risk of cancer in regular and low meat-eaters, fish-eaters, and vegetarians: a prospective analysis of UK Biobank participants. BMC Med 20, 73 (2022). https://doi.org/10.1186/s12916-022-02256-w
Hardt L, Mahamat-Saleh Y, Aune D, Schlesinger S. Plant-Based Diets and Cancer Prognosis: a Review of Recent Research. Curr Nutr Rep. 2022 Dec;11(4):695-716. doi: 10.1007/s13668-022-00440-1. Epub 2022 Sep 23. PMID: 36138327; PMCID: PMC9750928.
Jayedi A, Emadi A, Khan TA, Abdolshahi A, Shab-Bidar S. Dietary fiber and survival in women with breast cancer: a dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. Nutr Cancer. 2021;73(9):1570–1580. This recently published meta-analysis provides evidence for a beneficial association for a high dietary fibre intake and improved survival in breast cancer survivors.
Qiu S, Jiang C. Soy and isoflavones consumption and breast cancer survival and recurrence: a systematic review and metaanalysis. Eur J Nutr. 2019;58(8):3079–3090. This systematic review and meta-analysis summarised the evidence of soy/ isoflavone intake and breast cancer prognosis Findings indicated a trend t toward better overall survival with higher post-diagnosis soy/isoflavones intake.
Farvid MS, Holmes MD, Chen WY, Rosner BA, Tamimi RM, Willett WC, et al. Postdiagnostic fruit and vegetable consumption and breast cancer survival: prospective analyses in the nurses’ health studies. Cancer Res. 2020;80(22):5134–5143.
Wang C, Gu K, Wang F, Cai H, Zheng W, Bao P, Shu XO. Nut consumption in association with overall mortality and recurrence/disease-specific mortality among long-term breast cancer survivors. Int J Cancer. 2022 Feb 15;150(4):572-579. doi: 10.1002/ijc.33824..
McEligot AJ, Ziogas A, Pfeiffer CM, Fazili Z, Anton-Culver H. The association between circulating total folate and folate vitamers with overall survival after postmenopausal breast cancer diagnosis. Nutr Cancer. 2015;67(3):442–8.
Brown JC, Zhang S, Niedzwiecki D, Saltz LB, Mayer RJ, Mowat RB, et al. Grain intake and clinical outcome in stage III colon cancer: results from CALGB 89803 (Alliance). JNCI Cancer Spectr. 2018;2(2):pky017.
Van Blarigan EL, Fuchs CS, Niedzwiecki D, Zhang S, Saltz LB, Mayer RJ, et al. Association of Survival with adherence to the American cancer society nutrition and physical activity guidelines for cancer survivors after colon cancer diagnosis: the CALGB 89803/Alliance Trial. JAMA Oncol. 2018;4(6):783–90.
Van Blarigan EL, Ou FS, Niedzwiecki D, Zhang S, Fuchs CS, Saltz L, et al. Dietary fat intake after colon cancer diagnosis in relation to cancer recurrence and survival: CALGB 89803 (Alliance). Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2018;27(10):1227–30.
Lochhead P, Nishihara R, Qian ZR, Mima K, Cao Y, Sukawa Y, et al. Postdiagnostic intake of one-carbon nutrients and alcohol in relation to colorectal cancer survival. Am J Clin Nutr. 2015;102(5):1134–41.

CareAcross και Kapa3 σε μια δυναμική συνεργασία εξετομικευμένης ενημέρωσης και υποστήριξης.

Σε μία δυναμική συνεργασία εξατομικευμένης υποστήριξης των ογκολογικών ασθενών αλλά και των φροντιστών τους, προχωρά το Καπα3 με την πολύτιμη συμβολή της Care Across.

Η CareAcross αποτελεί μια διεθνώς αναγνωρισμένη εταιρεία με εξατομικευμένες ψηφιακές υπηρεσίες που επικεντρώνεται στον καρκίνο. Επί σειρά ετών, έχει ξεκινήσει και συμμετέχει σε διάφορες ερευνητικές και εμπορικές πρωτοβουλίες. Η καινοτομία στην περίθαλψη του καρκίνου μέσα από επιστημονικές αναφορές, πελάτες, συνεργασίες, μαρτυρίες αλλά και την αξιόλογη επιστημονική επιτροπή της δίνει τα εχέγγυα για παρεμβάσεις στο πεδίο με εξαιρετικά αποτελέσματα. Άλλωστε οι επιστημονικές της αναφορές είναι πάμπολλες με αποτέλεσμα η πρόσβαση σε ευρήματα και στοιχεία να είναι εφικτή από όλους μέσω πρακτικών συνεδρίων και έγκριτων περιοδικών.Οι δυνατότητες και τα οφέλη από μια τέτοια συνεργασία είναι μείζονος σημασίας, μιας και πρωτοστατούν :

Οι δύο Οργανισμοί ξεκινούν την συνεργασία τους με την ενίσχυση του πληθυσμού στόχου σε θέματα διατροφής και παρενεργειών.

Μέσα από συγκεκριμένο πεδίο που θα δίνεται από την ενότητα Πρόληψη /Διατροφή του Καπα3 https://www.kapa3.gr/prolipsi/diatrofi/ μπορεί ο κάθε ωφελούμενος να βρει σημαντική ενημέρωση για θέματα διατροφής, γενικών παρενεργειών, και άλλων σημαντικών θεμάτων που αντικατροπίζουν την ποιότητα ζωής των ασθενών χωρίς ποτέ όμως να αντικαθιστούν την υποστήριξη από επαγγελματίες υγείας.

Και αυτό είναι μόνο η αρχή !

Για όλους εμάς:

η δημιουργία πλαισίου μιας κοινής προσέγγισης των δύο οργανισμών για Εφαρμογή Ολιστικών Πρακτικών για την Πρόληψη και τη Διαχείριση Ογκολογικών Ασθενειών

η διαλογή και η επιλογή θεμάτων υψηλότερης προτεραιότητας για κάθε κοινότητα

ο σχεδιασμός εξατομικευμένου σχεδίου προσέγγισης

η συνεργασία για την αναζήτηση δεδομένων για την επιδημιολογία του καρκίνου στην ελληνική επικράτεια (πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων).

μπαίνουν σε πρώτο πλάνο.

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε υποστήριξη στα θέματα που σας απασχολούν περισσότερο κατά την διάρκεια της ασθένειας.

Η δωρεάν εγγραφή στην σελίδα της Care Across και του Kapa3 σας δίνει την μοναδική δυνατότητα να λάβετε υποστήριξη βασισμένη σε επιστημονικά δεδομένα και προσαρμοσμένη στις ανάγκες σας.

1. Υποστήριξη (διατροφή)

2.Υποστήριξη (παρενέργειες και ποιότητα ζωής)

Για οποιαδήποτε βοήθεια ή διευκρίνηση μην διστάσετε να επικοινωνήσετε με την ομάδα του καπα3 για οτιδήποτε χρειαστεί .

Μύθοι και Αλήθειες για τη Διατροφή και τον Καρκίνο

Η σχέση μεταξύ διατροφής και καρκίνου είναι ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά ζητήματα που απασχολούν τις ασθενείς, με διάφορους μύθους να κυκλοφορούν γύρω από το θέμα. Παρακάτω θα αναλυθούν μερικοί από τους πιο κοινούς και την επιστημονική αλήθεια που τους καταρρίπτει.

Ζάχαρη και Καρκίνος: Αν και η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του βάρους και να επηρεάσει την υγεία, η ζάχαρη από μόνη της δεν προκαλεί καρκίνο. Η αύξηση του βάρους, παρ’ όλα αυτά, συνδέεται με τον κίνδυνο για 13 τύπους καρκίνου.

Ακρυλαμίδιο και Καμένο Φαγητό: Παρά τη σύνδεση με την παρουσία ακρυλαμιδίου σε καμένα τρόφιμα, η κατανάλωσή τους δεν αυξάνει τον κίνδυνο να νοσήσουμε από κάποια κακοήθεια.

Τεχνητές Γλυκαντικές Ουσίες: Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, όπως η ασπαρτάμη, προκαλούν καρκίνο.

Αυγά και Καρκίνος: Η κατανάλωση αυγών δεν συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου, ενώ τα αυγά είναι μια υγιεινή πηγή πρωτεΐνης.

Κονσερβοποιημένα Τρόφιμα: Παρά την παρουσία BPA στις κονσέρβες, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να συνδέουν τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα με την συγκεκριμένη νόσο.

Σόγια: Τα προϊόντα σόγιας, όπως το τόφου και το γάλα σόγιας, δεν αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο, περιλαμβανομένου του καρκίνου του μαστού.

Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες, όπως τα ολικής άλεσης δημητριακά, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου, αν και καμία τροφή δεν είναι θαυματουργή για την πρόληψη του. Μια ισχυρή και ισορροπημένη διατροφή, ωστόσο, αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.

Η Σχέση της Παχυσαρκίας με τον Καρκίνο

Η υπερβολική κατανάλωση τροφών που αυξάνουν το βάρος είναι ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για καρκίνο, αλλά και για την εμφάνιση δεύτερου καρκίνου σε άτομα που έχουν ήδη επιβιώσει από έναν. Σύμφωνα με μια μελέτη της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, κάθε αύξηση του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) κατά 5 kg/m² σχετίζεται με αύξηση του κινδύνου για δευτερογενή καρκίνο κατά 13%. Η μείωση του βάρους μπορεί να βοηθήσει στη μείωση αυτού του κινδύνου, ακόμη και σε άτομα άνω των 70 ετών.

Φυσικά Ροφήματα για Ενέργεια και Υγεία

Αντί για τα βλαβερά ενεργειακά ποτά, μπορούμε να καταναλώσουμε φυσικά ροφήματα που προσφέρουν ενέργεια και ενισχύουν την υγεία μας και το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Παραδείγματα αποτελούν το Coco-Hydro Smoothie, ο χυμός μούρων, το πράσινο τσάι Chia και τα πικάντικα ροφήματα με τζίντζερ και κουρκουμά. Αυτά τα ροφήματα προσφέρουν βιταμίνες, φυτικές ίνες, και αντιφλεγμονώδη συστατικά που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθούν στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας, ιδιαίτερα για ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία.

Ολοκληρώνοντας, υγιεινή διατροφή, η διατήρηση ενός υγιούς βάρους και η αποφυγή καρκινογόνων παραγόντων είναι σημαντικοί παράγοντες για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου. Αν και καμία τροφή δεν μπορεί να προλάβει τον καρκίνο από μόνη της, μια ισχυρή διατροφή μπορεί να προσφέρει προστασία και να συμβάλει στην αποτελεσματικότητα των θεραπειών. Επίσης, η κατανάλωση φυσικών ροφημάτων αντί για επεξεργασμένα προϊόντα μπορεί να προσφέρει πολλά οφέλη για την υγεία, με τη σωστή μέτρηση και υπό την καθοδήγηση ειδικών.

Πηγές:

https://www.kapa3.gr/energeiaka-pota-pigi-energeias-i-apeili-gia-toys-ogkologikoys-astheneis/

https://www.kapa3.gr/i-pachysarkia-ayxanei-ton-kindyno-gia-deyterogeni-karkino-meleti/

https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/causes-of-cancer/diet-and-cancer/food-controversies#food_controversies0

Νέα αποζημιούμενα σκευάσματα ειδικής διατροφής από τον Ε.Ο.Π.Π.Υ.

Η ομάδα του Κάπα3 επιστρέφει στην εβδομαδιαία ενημέρωση με μια νέα σημαντική ανακοίνωση που αφορά στην προσθήκη νέων σκευασμάτων ειδικής διατροφής στα αποζημιούμενα από τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ., τον καθορισμό της τιμής αποζημίωσής τους και την τροποποίηση κατηγοριών στο Μητρώο Αποζημιούμενων Προϊόντων.

Σύμφωνα με τη νέα απόφαση, οι αλλαγές που προκύπτουν είναι οι εξής:

Οι κωδικοί νόσων (ICD-10), οι ιατρικές ειδικότητες και τα μέγιστα όρια τεμαχίων για τα οποία θα παρέχεται αποζημίωση από τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ., θα εξειδικευτούν με εγκύκλιο του Οργανισμού.
Πραγματοποιείται αλλαγή της περιγραφής της κατηγορίας Μητρώου Αποζημιούμενων Προϊόντων σε συμπληρώματα ειδικής διατροφής “Ειδικά σκευάσματα εντερικής σίτισης” -> Αμινοξεοπάθειες -> “Διατροφικά σκευάσματα με υποκατάστατα αμινοξέων”
Αλλαγή των υποκατηγοριών της κατηγορίας του Μητρώου Αποζημιούμενων Προϊόντων του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. , Συμπληρώματα Ειδικής Διατροφής ->Τυπικά σκευάσματα σίτισης -> Παίδων (κατάλληλα για παιδιά έως 14 ετών) σε Συμπληρώματα Ειδικής Διατροφής –>Τυπικά σκευάσματα σίτισης –> “Παίδων”
Δημιουργία νέων κατηγοριών στο Μητρώο Αποζημιούμενων Προϊόντων του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., όπως συμπληρώματα ειδικής διατροφής “Ειδικά θεραπευτικά γάλατα παίδων”

Στο ΦΕΚ, βρίσκονται επισυναπτόμενοι οι πίνακες με τα ειδικά σκευάσματα τα οποία θα αποζημιώνει ο Ε.Ο.Π.Υ.Υ., καθώς και οι τιμές αποζημίωσης για το κάθε σκεύασμα.

Διαβάστε περισσότερα στο επισυναπτόμενο ΦΕΚ που αναρτήθηκε 12 Νοεμβρίου 2024 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

ΔΒ3Η 436-οικ.26688-2024

Η Επίδραση της Διατροφής στην Γονιμότητα των ασθενών με νεοπλασίες

H διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη γονιμότητα, κυρίως μετά από αντικαρκινική θεραπεία, καθώς οι θεραπείες αυτές συχνά επηρεάζουν το ορμονικό και αναπαραγωγικό σύστημα. Η υπογονιμότητα αναφέρεται στην αδυναμία ενός ζευγαριού να επιτύχει εγκυμοσύνη μετά από 12 μήνες τακτικής και απροστάτευτης σεξουαλικής επαφής. Τα αίτια για τις γυναίκες μπορεί να περιλαμβάνουν διαταραχές της ωορρηξίας, καταστάσεις που επηρεάζουν τη μήτρα, βλάβη ή απόφραξη της σάλπιγγας, ενδομητρίωση, ωοθηκική ανεπάρκεια, πυελικές συμφύσεις, ενώ για τους άνδρες, μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα με την ποσότητα ή την ποιότητα του σπέρματος. Μπορεί επίσης να οφείλετε σε βλάβες που σχετίζονται με τον καρκίνο και τις θεραπείες τους [1],[2].

Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη στήριξη της γονιμότητας των ατόμων με καρκίνο, ιδιαίτερα όσων υποβάλλονται σε θεραπείες που μπορεί να επηρεάσουν το αναπαραγωγικό σύστημα μειώνοντας τη γονιμότητα. Μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή μπορεί να συμβάλει στη γενική υγεία του οργανισμού, στη μείωση των παρενεργειών των θεραπειών και στην προστασία της γονιμότητας. Ειδικότερα, η διατροφή που περιλαμβάνει τρόφιμα με αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες μπορεί να βοηθήσει στην υποστήριξη των αναπαραγωγικών κυττάρων και τη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από τη θεραπεία. Επιπλέον, η διατροφή μπορεί να ενισχύσει τη συνολική ανάρρωση και την ικανότητα του οργανισμού να ανακάμψει μετά από επιθετικές θεραπείες, υποστηρίζοντας έμμεσα και τη γονιμότητα.

Παρακάτω εξετάζονται τρία διατροφικά πρότυπα που έχουν συσχετιστεί με αυξημένη γονιμότητα:

Μεσογειακή Διατροφή

Χαρακτηρίζεται από:

υψηλή πρόσληψη ελαιόλαδου, ξηρών καρπών, οσπρίων, φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής αλέσεως
μέτρια πρόσληψη ψαριών, πουλερικών και κρασιού
χαμηλή πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων, κόκκινου κρέατος και γλυκών

Τι ακριβώς την καθιστά ιδανική διατροφή;

Η Μεσογειακή Διατροφή φαίνεται να έχει σημαντική ευεργετική επίδραση στη γονιμότητα, ιδιαίτερα για τα ζευγάρια που αντιμετωπίζουν προβλήματα σύλληψης και καταφεύγουν σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Σύμφωνα με μελέτες, η υιοθέτηση αυτής της διατροφής αυξάνει την πιθανότητα επιτυχούς γέννησης σε γυναίκες που υποβάλλονται σε αυτές τις διαδικασίες. Τροφές όπως το ελαιόλαδο, τα φρούτα, τα λαχανικά και οι ξηροί καρποί, ενισχύουν τη γενική υγεία και συμβάλλουν θετικά στη λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος.

Όσον αφορά τις γυναίκες που ακολουθούν τη μεσογειακή διατροφή, παρουσιάζεται συχνά καλύτερη ποιότητα ωαρίων και υγιέστερες εγκυμοσύνες. Για τους άνδρες, αυτή η διατροφή συνδέεται αποδεδειγμένα με αυξημένη συγκέντρωση σπέρματος και επίπεδα τεστοστερόνης, κάτι που βελτιώνει τις πιθανότητες σύλληψης, ενώ παρατηρείται μειωμένος δείκτης μεταλλάξεων στο DNA. [3],[4]

«Δίαιτα γονιμότητας»

Η «δίαιτα γονιμότητας» είναι μια διατροφική προσέγγιση που στοχεύει στη βελτίωση της γονιμότητας μέσω συγκεκριμένων διατροφικών επιλογών. Χαρακτηρίζεται από υψηλή πρόσληψη μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, καθώς και αυξημένη κατανάλωση φυτικών πρωτεϊνών, γαλακτοκομικών προϊόντων με υψηλά λιπαρά, και τροφίμων πλούσιων σε σίδηρο, βιταμίνες Β12 και D. Επιπλέον, δίνεται έμφαση σε φρούτα και λαχανικά με χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτοφάρμακα, δημητριακά, θαλασσινά, γαλακτοκομικά και τρόφιμα σόγιας, τα οποία παρέχουν πολύτιμα θρεπτικά συστατικά για τη γονιμότητα. Παράλληλα, η δίαιτα προτείνει τη μείωση της κατανάλωσης ζωικής πρωτεΐνης, γαλακτοκομικών χαμηλών λιπαρών, και τροφίμων με υψηλό γλυκαιμικό φορτίο. Με αυτόν τον τρόπο, περιορίζεται η επιβάρυνση στο ενδοκρινικό σύστημα, μειώνονται οι φλεγμονές και βελτιώνεται η ορμονική ισορροπία, αυξάνοντας τις πιθανότητες σύλληψης και επιτυχούς εγκυμοσύνης.

«Ολλανδική δίαιτα σύλληψης»

Αυτή η δίαιτα, περιλαμβάνει υψηλή ημερήσια πρόσληψη δημητριακών ολικής αλέσεως, λαχανικών και φρούτων, που παρέχουν άφθονες φυτικές ίνες, βιταμίνες και αντιοξειδωτικά, ευνοώντας τη συνολική υγεία και την αναπαραγωγική λειτουργία. Επιπλέον, συνιστάται η εβδομαδιαία κατανάλωση τουλάχιστον τριών μερίδων κρέατος, για την παροχή ζωτικών πρωτεϊνών και θρεπτικών στοιχείων, όπως ο σίδηρος και η βιταμίνη Β12, καθώς και μίας μερίδας ψαριού, που είναι πλούσιο σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και υποστηρίζει την υγεία του αναπαραγωγικού συστήματος. Η δίαιτα ενθαρρύνει επίσης την κατανάλωση μονοακόρεστων ή πολυακόρεστων ελαίων, τα οποία έχουν ευεργετική επίδραση στις ορμόνες και τη γονιμότητα. [5]

Πάμε να δούμε πως τα μακροθρεπτικά συστατικά που συναντάμε στις παραπάνω διατροφές, βοηθούν στο αναπαραγωγικό σύστημα.

Υδατάνθρακες

Οι υδατάνθρακες αποτελούν την κύρια πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο οργανισμό και έχουν κεντρικό ρόλο στον έλεγχο του μεταβολισμού της γλυκόζης. Ως βασικά θρεπτικά συστατικά, συμβάλλουν στην παραγωγή ενέργειας, καθώς ο οργανισμός μας τους διασπά για να απελευθερώσει γλυκόζη, η οποία είναι απαραίτητη για τη λειτουργία των κυττάρων.

Μια δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να βελτιώσει τα κλινικά συμπτώματα των ασθενών με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS).

Αυτή η διατροφική προσέγγιση οδηγεί σε αύξηση των επιπέδων της ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH) και σε μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει θετικά τη γονιμότητα.

Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι η υποθερμιδική δίαιτα, η οποία περιορίζει την ημερήσια πρόσληψη θερμίδων, συσχετίζεται θετικά με τον αριθμό των ωαρίων. Αυτή η σχέση, μας δείξει ότι η διαχείριση της πρόσληψης θερμίδων και υδατανθράκων μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στην αναπαραγωγική υγεία και την ικανότητα σύλληψης, ενισχύοντας τις πιθανότητες επιτυχίας για τις γυναίκες που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά. [6]

Πρωτεΐνες

Οι πρωτεΐνες αποτελούν βασικά θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για πολλές λειτουργίες του οργανισμού. Τα τρόφιμα που περιέχουν ζωικές πρωτεΐνες, όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα ψάρια και το κρέας, είναι πλούσια σε απαραίτητα αμινοξέα, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία.

Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση ζωικών πρωτεϊνών μπορεί να συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο διαταραχών της ωορρηξίας σε υγιείς γυναίκες. Αυτό σημαίνει ότι οι γυναίκες που καταναλώνουν κυρίως ζωικές πρωτεΐνες μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αντιμετωπίσουν προβλήματα γονιμότητας σε σύγκριση με εκείνες που προτιμούν πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης, όπως όσπρια και ξηρούς καρπούς.

Επιπλέον, η πρόσληψη κόκκινου κρέατος έχει παρατηρηθεί ότι επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη των εμβρύων, γεγονός που υποδηλώνει ότι η διατροφή που περιλαμβάνει υψηλά επίπεδα κόκκινου κρέατος μπορεί να μην είναι ευνοϊκή για τις εγκυμονούσες γυναίκες. Από την άλλη πλευρά, μια διατροφή πλούσια σε λευκό κρέας και ψάρι φαίνεται να σχετίζεται θετικά με το σχηματισμό βλαστοκύστης, κάτι που είναι σημαντικό για την επιτυχία της σύλληψης και της εγκυμοσύνης.

Επομένως, ιδανικό θα ήταν να ισορροπήσουμε την κατανάλωση πρωτεϊνών, δίνοντας προτεραιότητα σε φυτικές πηγές και λευκό κρέας, συμβάλλοντας στην υποστήριξη της αναπαραγωγικής υγείας.

Λιπαρά Οξέα

Τα λιπαρά οξέα είναι βασικά δομικά συστατικά των κυτταρικών μεμβρανών και παίζουν κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση της δομής και της λειτουργίας των κυττάρων στον οργανισμό.

Τα ωμέγα-6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (PUFAs) βρίσκονται σε τρόφιμα όπως η σόγια, το καλαμπόκι, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, το κρέας, οι πουλερικές, τα ψάρια και τα αυγά. Αντίστοιχα, τα ωμέγα-3 PUFAs, βρίσκονται κυρίως σε ψάρια και θαλασσινά, ξηρούς καρπούς, σπόρους και φυτικά έλαια. Αυξημένα επίπεδα αυτών των λιπαρών οξέων έχουν συσχετιστεί θετικά με την επιτυχία της εμφύτευσης εμβρύου, υποδεικνύοντας ότι η επαρκής πρόσληψή τους μπορεί να βελτιώσει τις πιθανότητες σύλληψης και εγκυμοσύνης. Η διατροφή που περιλαμβάνει πηγές πλούσιες σε ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρά οξέα μπορεί να προσφέρει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την υποστήριξη της αναπαραγωγικής υγείας και της ανάπτυξης του εμβρύου. [6], [7], [8], [9]

Αντιοξειδωτικά

Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες που αναστέλλουν την οξείδωση των κυττάρων, απομακρύνοντας τις υπάρχουσες ελεύθερες ρίζες, οι οποίες προκαλούν βλάβες στα κύτταρα. Αυτές οι ουσίες, περιλαμβάνουν σημαντικές βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά, όπως η βιταμίνη Ε και C, η β-καροτίνη, το συνένζυμο Q10, ο ψευδάργυρος, το φολικό οξύ κ.α.

Μειωμένο επίπεδο αντιοξειδωτικών προκαλεί αύξηση του οξειδωτικού στρες και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπτώσεις στη γονιμότητα. [10]

Βιταμίνες

Βιταμίνη Β12, επηρεάζει θετικά την ποιότητα του σπέρματος αυξάνοντας τον αριθμό των σπερματοζωαρίων και την κινητικότητα μειώνοντας τη βλάβη στο DNA του σπέρματος.

Βιταμίνη D, επηρεάζει θετικά την ποιότητα του σπέρματος και η λήψη συμπληρωμάτων μπορεί να ενισχύσει την κινητικότητα του σπέρματος σε άνδρες με ανεπάρκεια βιταμίνης D, ασθενοζωοσπερμία και υπογονιμότητα.

Συνένζυμο Q10

Είναι ένα απαραίτητο συστατικό για την παραγωγή ενέργειας στα κύτταρα. Επιπλέον, δρα ως αντιοξειδωτικό μέσα στο ωάριο, προστατεύοντας τα κύτταρα από τις βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες. Ωστόσο, η συγκέντρωση του στο ωοθυλακικό υγρό μειώνεται με την ηλικία, γεγονός που μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για την ποιότητα των ωαρίων και τη γονιμότητα. Η από του στόματος χορήγηση συμπληρωμάτων CoQ10 έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να βελτιώσει τη ποιότητα των ωαρίων και να φέρει καλύτερα αποτελέσματα στις προσπάθειες σύλληψης.

Καφεΐνη

Η πρόσληψη ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο υπογονιμότητας. Η καφεΐνη, που βρίσκεται σε καφέ, τσάι, ενεργειακά ποτά και αναψυκτικά, μπορεί να επηρεάσει τη ρυθμιστική λειτουργία των ορμονών και τη γενική αναπαραγωγική υγεία. [11]

Θα ήταν ωφέλιμο να εντάξετε στη διατροφή σας:

Πράσινα φυλλώδη λαχανικά: Είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, φολικό οξύ και σίδηρο, συμβάλλοντας στη σωστή ανάπτυξη του σώματος και του εμβρύου.

Λάχανο: Περιέχει βιταμίνες και μέταλλα, ρυθμίζοντας την έκκριση των οιστρογόνων.

Μπρόκολο: Υψηλό σε βιταμίνη C, η οποία βοηθά στην ωρίμανση των ωαρίων.

Μπανάνα: Πλούσια σε βιταμίνη Β6, η οποία ρυθμίζει τον εμμηνορροϊκό κύκλο.

Ανανάς: Βοηθά στην παραγωγή αναπαραγωγικών ορμονών.

Σολομός: Συνεισφέρει στην ισορροπία των οιστρογόνων και βελτιώνει τη ροή του αίματος.

Τι να αποφύγετε;

Άψητα αυγά: Κίνδυνος μόλυνσης από σαλμονέλα, που μπορεί να προκαλέσει τροφική δηλητηρίαση.

Τεχνητά γλυκαντικά: Η σακχαρίνη μπορεί να μειώσει τα ποσοστά επιτυχίας εγκυμοσύνης.

Επεξεργασμένα σάκχαρα, αλκοόλ και καφεΐνη: Επιβαρύνουν τον οργανισμό και επηρεάζουν την υγεία του εμβρύου.

Θαλασσινά: Περιέχουν υδράργυρο, ο οποίος μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εμβρύου.

Υπερ-επεξεργασμένες τροφές: Στερούνται θρεπτικών συστατικών και είναι επιβλαβείς για την υγεία.

Συμπερασματικά, η κατάλληλη διατροφή αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τη στήριξη της αναπαραγωγικής υγείας και τη βελτίωση της γονιμότητας των καρκινοπαθών, συμβάλλοντας στην προστασία και αποκατάσταση των αναπαραγωγικών κυττάρων μετά από θεραπείες.

Επιμέλεια : Αρσενίου Αργυρώ¹, Α. Παόλα Ρόχας²

¹Προπτυχιακή Φοιτήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, Εργαστήριο Βασικών Επιστημών Υγείας Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

²Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, Εργαστήριο Βασικών Επιστημών Υγείας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Βιβλιογραφία

[1]. Vander Borght M, Wyns C. Fertility and infertility: Definition and epidemiology. Clin Biochem. 2018 Dec;62:2-10. doi: 10.1016/j.clinbiochem.2018.03.012. Epub 2018 Mar 16. PMID: 29555319.

[2]. Sharma R, Biedenharn KR, Fedor JM, Agarwal A. Lifestyle factors and reproductive health: taking control of your fertility. Reprod Biol Endocrinol. 2013 Jul 16;11:66. doi: 10.1186/1477-7827-11-66. PMID: 23870423; PMCID: PMC3717046.

[3]. Maria Cristina Budani, Gian Mario Tiboni, Nutrition, female fertility and in vitro fertilization outcomes, Reproductive Toxicology, Volume 118, 2023,108370, ISSN 0890-6238, https://doi.org/10.1016/j.reprotox.2023.108370.

[4]. Muffone ARMC, de Oliveira Lübke PDP, Rabito EI. Mediterranean diet and infertility: a systematic review with meta-analysis of cohort studies. Nutr Rev. 2023 Jun 9;81(7):775-789. doi: 10.1093/nutrit/nuac087. PMID: 36346903.

[5]. Winter HG, Rolnik DL, Mol BWJ, Torkel S, Alesi S, Mousa A, Habibi N, Silva TR, Oi Cheung T, Thien Tay C, Quinteros A, Grieger JA, Moran LJ. Can Dietary Patterns Impact Fertility Outcomes? A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2023 May 31;15(11):2589. doi: 10.3390/nu15112589. PMID: 37299551; PMCID: PMC10255613.

[6]. Sanderman EA, Willis SK, Wise LA. Female dietary patterns and outcomes of in vitro fertilization (IVF): a systematic literature review. Nutr J. 2022 Jan 18;21(1):5. doi: 10.1186/s12937-021-00757-7. PMID: 35042510; PMCID: PMC8764863.

[7]. Aoun A, Khoury VE, Malakieh R. Can Nutrition Help in the Treatment of Infertility? Prev Nutr Food Sci. 2021 Jun 30;26(2):109-120. doi: 10.3746/pnf.2021.26.2.109. PMID: 34316476; PMCID: PMC8276703.

[8]. Charkamyani F, Khedmat L, Hosseinkhani A. Decreasing the main maternal and fetal complications in women undergoing in vitro fertilization (IVF) trained by nutrition and healthy eating practices during pregnancy. J Matern Fetal Neonatal Med. 2021 Jun;34(12):1855-1867. doi: 10.1080/14767058.2019.1651267. Epub 2019 Aug 20. PMID: 31429355.

[9]. Almujaydil MS. The Role of Dietary Nutrients in Male Infertility: A Review. Life (Basel). 2023 Feb 14;13(2):519. doi: 10.3390/life13020519. PMID: 36836876; PMCID: PMC9960932.

[10]. Eskenazi B, Kidd SA, Marks AR, Sloter E, Block G, Wyrobek AJ. Antioxidant intake is associated with semen quality in healthy men. Hum Reprod. 2005 Apr;20(4):1006-12. doi: 10.1093/humrep/deh725. Epub 2005 Jan 21. PMID: 15665024.

[11]. Bu FL, Feng X, Yang XY, Ren J, Cao HJ. Relationship between caffeine intake and infertility: a systematic review of controlled clinical studies. BMC Womens Health. 2020 Jun 16;20(1):125. doi: 10.1186/s12905-020-00973-z. PMID: 32546170; PMCID: PMC7298863.

Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο για δευτερογενή καρκίνο (μελέτη)

Το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης δεύτερου καρκίνου σε άτομα που έχουν επιβιώσει από έναν καρκίνο. Αυτό προκύπτει από μελέτη που δημοσίευσε η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία στο “JAMA Network Open”.

Το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία είναι ένας από τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου για καρκίνο. Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) θεωρεί ότι η σχέση είναι επαρκώς αποδεδειγμένη για 13 τύπους καρκίνου, ενώ υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία για άλλους 3 τύπους καρκίνου.

Ο κίνδυνος επηρεάζει επίσης άτομα που έχουν ήδη επιβιώσει από καρκίνο. Στις ΗΠΑ, αυτό είναι ήδη το 5% του πληθυσμού και πάνω από το 20% των ατόμων άνω των 75 ετών. Καθώς το σωματικό βάρος πολλών ανθρώπων συνεχίζει να αυξάνεται με την ηλικία, αυτός ο τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου θα μπορούσε να ευθύνεται για ένα σημαντικό ποσοστό δευτερογενών καρκίνων στην τρίτη ηλικία.

Η Clara Bodelon από την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία στην Ατλάντα/Γεωργία και οι συνεργάτες της διερεύνησαν τη σχέση αυτή χρησιμοποιώντας στοιχεία από τη μελέτη “Cancer Prevention Study II Nutrition Cohort”. Από τους περισσότερους από 184.000 συμμετέχοντες, οι οποίοι ερωτώνται κάθε δύο χρόνια σχετικά με τις συνθήκες ζωής και τις ασθένειές τους, 26.894 είχαν επιβιώσει από καρκίνο σε μέση ηλικία 72,2 ετών.

Στα επόμενα 7,9 χρόνια, 3.749 συμμετέχοντες (13,9 %) εμφάνισαν στη συνέχεια άλλο καρκίνο. Το ένα τρίτο ήταν όγκοι που η IARC συνδέει με την παχυσαρκία.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Bodelon, κάθε αύξηση του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) κατά 5 kg/m2 σχετιζόταν με 13% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης δεύτερου καρκίνου (προσαρμοσμένη αναλογία κινδύνου 1,13- 95% διάστημα εμπιστοσύνης 1,08-1,18).

Ο κίνδυνος εμφάνισης δεύτερου καρκίνου που σχετίζεται με την παχυσαρκία από την IARC αυξήθηκε ακόμη και κατά 28% για κάθε αύξηση του ΔΜΣ κατά 5 kg/m2.

Σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες με φυσιολογικό βάρος, τα παχύσαρκα άτομα είχαν 15% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ξανά καρκίνο.

Οι παχύσαρκοι επιζώντες του καρκίνου είχαν ακόμη 34% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ξανά καρκίνο. Οι προσαρμοσμένες αναλογίες κινδύνου για καρκίνους που σχετίζονται με την παχυσαρκία ήταν 1,40 (1,22-1,61) για τους υπέρβαρους επιζώντες από καρκίνο και 1,78 (1,51-2,11) για τους παχύσαρκους επιζώντες από καρκίνο.

Επομένως, η μείωση του βάρους θα μπορούσε να αξίζει τον κόπο και για άτομα άνω των 70 ετών, λέει η Bodelon, αν και η μελέτη δεν μπορεί να αποδείξει ότι η μείωση αυτή θα εξομαλύνει τον κίνδυνο καρκίνου.

Πηγές:
JAMA Network Open

Πηγή: iatronet.gr

Ενεργειακά ποτά. Πηγή ενέργειας ή απειλή για τους ογκολογικούς ασθενείς;

Η σχετιζόμενη με τον καρκίνο κόπωση είναι ένα εξουθενωτικό σύνδρομο που επιμένει για πολλούς επιζώντες από καρκίνο για χρόνια μετά τη θεραπεία. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πρώιμη και επίμονη κόπωση, λειτουργική έκπτωση, κατάθλιψη και γνωστικές δυσκολίες (1).

Τα ενεργειακά ποτά καταναλώνονται όλο και περισσότερο από νεαρούς ενήλικες και αθλητές. Οι κύριοι στόχοι στην εμπορία αυτών των προϊόντων είναι η αύξηση της σωματικής αντοχής και της ικανότητας συγκέντρωσης καθώς και η βελτίωση της συναισθηματικής κατάστασης. Με αυτά τα αποτελέσματα τα ενεργειακά ποτά είναι ελκυστικές ουσίες για τους ασθενείς. Γνωρίζουμε ότι στην κλινική πρακτική οι ασθενείς χρησιμοποιούν διάφορα συμπληρώματα σε διάφορες καταστάσεις, ειδικά όταν αντιμετωπίζονται με χημειοθεραπεία για καρκίνο. Οι αλληλεπιδράσεις φαρμάκων με αυτά τα προϊόντα και επίσης η δυσλειτουργία οργάνων δεν είναι σπάνιες και μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή (2).

Αναφέρονται παρενέργειες σε διάφορα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού από την κατανάλωση εμπορικών ενεργειακών ποτών , όπως το μυοσκελετικό, το καρδιαγγειακό, το νευρικό, το γαστρεντερικό. Όμως η κυριότερη παρενέργεια των ενεργειακών ποτών αφορά το ήπαρ. Συγκεκριμένα, η κατανάλωσή τους μπορεί να οδηγήσει σε ηπατική στεάτωση, διάχυτη πάχυνση χοληδόχου κύστης, χολοστατική ηπατίτιδα, μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος και κυρίως επηρεάζει το μεταβολισμό φαρμάκων. Στην περίπτωση της χημειοθεραπείας, αυτό μπορεί να αυξήσει την τοξικότητα της (3).

Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε πως μπορούμε να βρούμε την ενέργεια που αναζητάμε σε φυσικά ενεργειακά ροφήματα τα οποία, εκτός από την απαιτούμενη ενέργεια, προσφέρουν ενδυνάμωση της άμυνας του οργανισμού, μείωση της τοξικότητας και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Κάποια παραδείγματα είναι :

1) Coco-Hydro Smoothie: Το νερό καρύδας και οι μπανάνες περιέχουν υψηλές ποσότητες καλίου, βοηθώντας στη ρύθμιση και τη διατήρηση υγιών κυττάρων και τη παραγωγή ενέργειας. Τα οφέλη του νερού καρύδας για την υγεία αποδίδονται στην παρουσία βιοδραστικών ενώσεων, όπως βιταμίνες, αμινοξέα, οργανικά οξέα, ένζυμα και φαινολικά οξέα.

Υλικά: ½ φλιτζάνι νερό καρύδας, ½ φλιτζάνι γάλα αμυγδάλου, ½ μια ώριμη μπανάνα και ½ ένα πορτοκάλι.

2) Χυμός μούρων: Τα μούρα είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, οι οποίες συμβάλλουν στην αργή απελευθέρωση ενέργειας από τα φυσικά σάκχαρα που περιέχουν. Το λάιμ προσθέτει μια πικάντικη γεύση και ενισχύει τη δράση των μούρων.
Υλικά: 1 φλιτζάνι νερό, 1 φλιτζάνι διάφορα μούρα, και το χυμό από 1 λάιμ.

3) Παγωμένο Πράσινο Τσάι Chia: Το πράσινο τσάι ενεργοποιεί ήπια τον οργανισμό, ενώ οι σπόροι Chia είναι πλούσιοι σε πρωτεΐνες και καλά ωμέγα-3 λιπαρά, προσφέροντας μακράς διαρκείας ενέργεια. Το μέλι προσθέτει γλυκύτητα και δίνει επιπλέον ενέργεια

Τρόπος παρασκευής: Ανακατέψτε 1 φλιτζάνι πράσινο τσάι, 1 κουταλιά της σούπας σπόρους chia και 1 κουταλάκι του γλυκού μέλι.

4) Πικάντικo ρόφημα; Παρέχει καταπραϋντικές και αντι-φλεγμονώδεις ιδιότητες.
Τρόπος παρασκευής: Σιγοβράστε 2 φλιτζάνια ζεστό νερό σε μια μικρή κατσαρόλα. Προσθέστε 1 μικρό κομμάτι φρέσκο τζίντζερ, κομμένο σε φέτες. Στη συνέχεια, ¼ κουταλάκι του γλυκού κουρκουμά, 1 ½ κουταλάκι του γλυκού μέλι, και ¼ κουταλάκι του γλυκού κάρδαμο.

Σχετικά με τα συστατικά των αναφερόμενων ροφημάτων: Το νερό καρύδας, το πράσινο τσάι, τα μούρα, η βιταμίνη C, το τζίντζερ, ο κουρκουμάς αλλά και το μέλι έχουν συνδεθεί με αντιφλεγμονώδη δράση, ανοσοδιεγερτικές ιδιότητες, αναστολή της αγγειογένεσης, προστασία από βλάβες του DNA, καθώς και με μείωση του ρυθμού πολλαπλασιασμού των κακοήθων κυττάρων. Τα αυξανόμενα στοιχεία υποδεικνύουν ότι τα οφέλη για την υγεία αποδίδονται στις βιοδραστικές ενώσεις τους, κυρίως στις φαινολικές ουσίες όπως τα φλαβονοειδή (4, 5, 6, 7). To τζίντζερ και το μέλι συμβάλλουν επίσης στη μείωση των ανεπιθύμητων συμπτωμάτων της χημειοθεραπείας (8, 9).

Θυμηθείτε να καταναλώνετε πάντα φυσικά ροφήματα αλλά με μέτρο και ως μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής. Επιπλέον, συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία υγείας πριν κάνετε σημαντικές αλλαγές στη διατροφή σας ή χρησιμοποιήσετε συμπληρώματα.

Άρθρο από

Βασίλης Κουκουλάς1, Α. Παόλα Ρόχας2
1. Προπτυχιακός Φοιτητής, Τμήματος Νοσηλευτικής, Εργαστήριο Βασικών Επιστημών Υγείας Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
2. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήματος Νοσηλευτικής, Εργαστήριο Βασικών Επιστημών Υγείας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Βιβλιογραφία
1.Inglis JE, Lin PJ, Kerns SL, et al. Nutritional interventions for treating cancer-related fatigue: a qualitative review. Nutr Cancer. 2019;71(1):21-40. doi:10.1080/01635581.2018.1513046
2.Costantino A, Maiese A, Lazzari J, Casula C, Turillazzi E, Frati P, Fineschi V. The Dark Side of Energy Drinks: A Comprehensive Review of Their Impact on the Human Body. Nutrients. 2023 Sep 9;15(18):3922. doi: 10.3390/nu15183922.
3. Paydas S, Sonay Y, Avci A, Duman BB, Tümkaya E. Energy drinks and chemotherapy: can these products cause detrimental effects in cancer patients receiving chemotherapy? Eur J Intern Med. 2013 Jan;24(1):e3-4. doi: 10.1016/j.ejim.2012.10.003.
4. Manna K, Khan A, Kr Das D, Bandhu Kesh S, Das U, Ghosh S, Sharma Dey R, Das Saha K, Chakraborty A, Chattopadhyay S, Dey S, Chattopadhyay D. Protective effect of coconut water concentrate and its active component shikimic acid against hydroperoxide mediated oxidative stress through suppression of NF-κB and activation of Nrf2 pathway. J Ethnopharmacol. 2014 Aug 8;155(1):132-46. doi: 10.1016/j.jep.2014.04.046.
5. Kristo AS, Klimis-Zacas D, Sikalidis AK. Protective Role of Dietary Berries in Cancer. Antioxidants (Basel). 2016 Oct 19;5(4):37. doi: 10.3390/antiox5040037.
6. Villegas C, Perez R, Sterner O, González-Chavarría I, Paz C. Curcuma as an adjuvant in colorectal cancer treatment. Life Sci. 2021 Dec 1;286:120043. doi: 10.1016/j.lfs.2021.120043. Epub 2021 Oct 9. PMID: 34637800.
7. Villegas C, Perez R, Sterner O, González-Chavarría I, Paz C. Curcuma as an adjuvant in colorectal cancer treatment. Life Sci. 2021 Dec 1;286:120043. doi: 10.1016/j.lfs.2021.120043. Epub 2021 Oct 9. PMID: 34637800.
8. Waheed M, Hussain MB, Javed A, Mushtaq Z, Hassan S, Shariati MA, Khan MU, Majeed M, Nigam M, Mishra AP, Heydari M. Honey and cancer: A mechanistic review. Clin Nutr. 2019 Dec;38(6):2499-2503. doi: 10.1016/j.clnu.2018.12.019.
9. Kim SD, Kwag EB, Yang MX, Yoo HS. Efficacy and Safety of Ginger on the Side Effects of Chemotherapy in Breast Cancer Patients: Systematic Review and Meta-Analysis. Int J Mol Sci. 2022 Sep 24;23(19):11267. doi: 10.3390/ijms231911267.

Συμφωνητικό Συνεργασίας του Καπα3 με το Εργαστήριο Βασικών Επιστημών Υγείας (ΕΒΕΥ)του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.)

Αξιότιμοι/ες,

Το Κέντρο Καθοδήγησης Καρκινοπαθών – Κάπα3 και το Εργαστήριο Βασικών Επιστημών Υγείας του Τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (ΕΒΕΥ), ανακοινώνουν την έναρξη της συνεργασίας τους, η οποία στοχεύει στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού αναφορικά με τον ρόλο της διατροφής στην υγεία.

Η σύμπραξη των δύο φορέων περιλαμβάνει την ενεργές δράσεις πεδίου, ενημερωτικά σεμινάρια και εκπαιδευτικά προγράμματα, την ανάπτυξη νέων καινοτόμων δράσεων, τη διεξαγωγή ερευνών καθώς και την ενημέρωση των ωφελούμενων ασθενών/φροντιστών αναφορικά με τα οφέλη μιας ισορροπημένης διατροφής στην υγεία. Ειδικότερα, πρόκειται να αναρτηθούν άρθρα, επιμελημένα από διακεκριμένους επιστήμονες τα οποία θα ενημερώνουν τους ασθενείς για ζητήματα που αφορούν τη διατροφή, τα οφέλη της στην υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και τη συσχέτισή της με την εμφάνιση του καρκίνου.

Ήδη στην ιστοσελίδα του Κάπα3 έχει αναρτηθεί το πρώτο άρθρο με τίτλο “Διατροφή και Καρκίνος”, αναφορικά με τα οφέλη της ισορροπημένης διατροφής στην υγεία, το οποίο αποτελεί μέρος της νέας ενότητας για την ενημέρωση του ευρύτερου κοινού και των ασθενών.

Το Εργαστήριο Βασικών Επιστημών Υγείας (ΕΒΕΥ) του Τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, αποτελεί έναν έγκυρο φορέα παραγωγής πρωτογενούς έρευνας και επιστημονικής γνώσης, σε θέματα που αφορούν την διάγνωση, την αντιμετώπιση και την πρόληψη διαταραχών του ανθρώπινου οργανισμού. Η ερευνητική δραστηριότητα του Εργαστηρίου προσανατολίζεται στην προσαρμογή της μεθοδολογίας της έρευνας στις σύγχρονες ανάγκες διάγνωσης, αντιμετώπισης και πρόληψης νοσημάτων (μικροβιολογικής, παρασιτικής προέλευσης, γενετικών/βιολογικών/βιοχημικών διαταραχών της φυσιολογίας του ανθρώπου), όπως αυτά διαμορφώνονται από τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα και αφορούν τη Νοσηλευτική Επιστήμη. Η συνεργασία του με το Κάπα3, θα εξελίξει την ουσιαστική ενημέρωση των ασθενών που νοσούν από καρκίνο και θα συντελέσει στην ανάπτυξη δράσεων που προάγουν τη σωστή διαχείριση της ασθένειας.

Το Κέντρο Καθοδήγησης Καρκινοπαθών-Κάπα3, μέσα από την εμπειρία τεσσάρων ετών στη πρώτη γραμμή της ασθένειας, εντός Ογκολογικών Νοσοκομείων και με άμεση επαφή με ασθενείς και φροντιστές, έχοντας χαρτογραφήσει τις ανάγκες και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς σε όλη την ελληνική επικράτεια, στηρίζει έμπρακτα την προαγωγή της σωματικής και ψυχικής υγείας τους και προσπαθεί να εξελίσσει συνεχώς τις υπηρεσίες του, με απώτερο στόχο την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ίδιων και των φροντιστών τους. Η ανάγκη των ασθενών για την καλύτερη δυνατή προσαρμογή και διαχείριση της ασθένειας, καθιστά επιτακτική την αναζήτηση και την εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών που προωθούν τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής.

Μείνετε συντονισμένοι για νέες δράσεις με μέγιστο κοινωνικό αντίκτυπο, έχοντας πάντα στο επίκεντρο τον άνθρωπο που νοσεί, με σεβασμό και εκτίμηση απέναντι στον ίδιο και το οικογενειακό του περιβάλλον.

Με εκτίμηση

Εκ μέρους της ομάδας του Κάπα3

Εκ μέρους του Εργαστηρίου Βασικών Επιστημών Υγείας (ΕΒΕΥ)

Μπίστα Ευαγγελή, Phd(c),Mba,MSC,BSC, Co-founder Kapa3, libista@yahoo.gr

Ανδρέα Πάολα Ρόχας, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια – Διευθύντρια Εργαστηρίου

arojas@uop.gr

Συμφωνητικό Συνεργασίας & Συναντιλήψης Καπα3 και ΙΜΕΡΟΕΣΣΑ

Αξιότιμοι/ες,

Το Κέντρο Καθοδήγησης Καρκινοπαθών – Κάπα3 και ο Πανελλήνιος Σύλλογος Στήριξης Ατόμων με Παχυσαρκία “ΙΜΕΡΟΕΣΣΑ”, ανακοινώνουν την έναρξη της συνεργασίας τους που θέτει ως στόχο την ενημέρωση των πολιτών αναφορικά με τις καλές πρακτικές υγείας που προωθούν την πρόληψη και διαχείριση καρκίνων που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Ο σεβασμός απέναντι στις κοινωνικά ευάλωτες ομάδες και η ανάγκη για σωστή ενημέρωση των πολιτών αναφορικά με την υγεία και την πρόληψη, αποτελούν μόνο δύο από τα κοινά σημεία που οδήγησαν στη σύμπλευση των δύο οργανισμών.

Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Στήριξης Ατόμων με Παχυσαρκία “ΙΜΕΡΟΕΣΣΑ”, ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 2020, προκειμένου να συνεισφέρει στην καταπολέμηση της νόσου της παχυσαρκίας, καθώς και να ευαισθητοποιήσει το κοινό για την πρόληψη και την αντιμετώπισή της. Ως σύλλογος, φέρει πιστοποίηση παροχής υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Κοινωνικής Φροντίδας από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, διοργανώνει πληθώρα δράσεων, με στόχο την σωστή ενημέρωση αναφορικά με τα ζητήματα που αφορούν την παχυσαρκία, παρέχοντας υποστήριξη σε άτομα που νοσούν, αλλά και στο ευρύτερο κοινό, ενώ ακόμα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή διεκδίκησης των δικαιωμάτων των ατόμων με παχυσαρκία.

Το Κέντρο Καθοδήγησης Καρκινοπαθών – Κάπα3, αποτελεί έναν φορέα που στέκεται πάντα δίπλα στις ομάδες που νοσούν, δείχνοντας έμπρακτα τη συμπαράστασή του σε οποιαδήποτε δράση αφορά την προώθηση των δικαιωμάτων τους. Η ύπαρξη χρόνιων νοσημάτων, όπως η παχυσαρκία, επηρεάζει και αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης διαφόρων ειδών καρκίνου στους ασθενείς. Η συνύπαρξη καρκίνου και παχυσαρκίας, αποτελεί ένα συχνό φαινόμενο, που καλεί όλους τους αρμόδιους φορείς να συνεργαστούν και να αναλάβουν δράση. Η νέα αυτή συνεργασία, υπόσχεται να συμβάλλει στην παραπάνω προσπάθεια, μέσω της υλοποίησης προγραμμάτων, σεμιναρίων και δράσεων που θέτουν ως προτεραιότητα τον ασθενή και τις ανάγκες του.

Με εκτίμηση

Εκ μέρους όλης της ομάδας του Κάπα3

Μπίστα Ευαγγελή

Co-founder Kapa3

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΠΑΘΩΝ,ΚΑΠΑ3
Αθήνα, 13 Κωστή Παλαμά, 11141, 3ος Όροφος
Τ: 2105221424
6906265170 (09:00 -17:00)
e-mail:info@kapa3.gr