H Δραματοθεραπεία στη σημερινή μορφή ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ‘60 στην Αγγλία. Με την ανάπτυξη της πρακτικής του θεάτρου ως θεραπευτικού μέσου, ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο είναι ο Peter Slade (1954), στην εργασία του «Δραματοθεραπεία μια βοήθεια να αποκτήσετε προσωπικότητα». Ο ίδιος ερεύνησε κυρίως την εφαρμογή της σε εκπαιδευτικά πλαίσια και ειδικά σχολεία. Η Δραματοθεραπεία μετά από τα ειδικά σχολεία άρχισε να κατευθύνεται στη κλινική πρακτική. Λίγο αργότερα, το ‘70 μεταφέρθηκε και στην Αμερική. Μία πρωτεργάτρια και θεωρητικός αυτής της κίνησης ήταν η Dr. Sue Jennings, η οποία ξεκίνησε στην Ελλάδα το 1984 μια σειρά σεμιναρίων που σιγά-σιγά πήρε την μορφή της εκπαίδευσης.
Ως Ψυχοθεραπευτική προσέγγιση ανήκει στην κατηγορία των θεραπειών μέσα από την Τέχνη (Αrts’ Therapies) και αξιοποιεί τη δομή της από την τέχνη του θεάτρου σε συνδυασμό με τη γνώση διαφόρων ψυχοθεραπευτικών κατευθύνσεων όπως: ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία Γιουγκιανή ψυχοθεραπεία, συστημική ψυχοθεραπεία κ.ά.έ Έχει εφαρμοστεί σε πολλά πλαίσια, π.χ. στην θεραπεία με τα παιδιά, τους εφήβους, τον εθισμό από ουσίες, στις διατροφικές διαταραχές, στην διαταραχή μετα-τραυματικού στρες, στις διαταραχές της προσωπικότητας, κ.ά.
Μπορεί να γίνει σε ένα περιβάλλον ομαδικής ή ατομικής θεραπείας και είναι πάντα υπό την καθοδήγηση ενός ειδικού επαγγελματία ψυχικής υγείας, τον/τη δραματοθεραπευτή/τρια. Αφήγηση ιστορίας, δημιουργία μιας φανταστικής ιστορίας, role-playing, αντιστροφή ρόλων, αυτοσχεδιασμός, εικόνες, σκηνικά, μάσκες, κίνηση, μίμηση, φωνή, καθοδηγούμενη φαντασία, ζωγραφική, πηλός, χειροτεχνίες χρησιμοποιούνται ως μέσα στις δραματοθεραπευτικές συνεδρίες. Μέσα σε μία Δραματοθεραπευτική συνεδρία το προσωπικό σενάριο του κάθε μέλους παρουσιάζεται με συμβολική μορφή. Η επεξεργασία των θεμάτων γίνεται από την δραματική πραγματικότητα, συχνά με υλικό από θεατρικά έργα, μύθους, παραμύθια, τα οποία μιλούν για την ανθρώπινη κατάσταση.
Στόχος της Δραματοθεραπείας είναι να αναπτύξει την υγιή πλευρά του ατόμου, να το διδάξει νέους τρόπους διαπραγμάτευσης και αντιμετώπισης των καταστάσεων της ζωής του, επιφέροντας έτσι την ψυχική και συναισθηματική του ισορροπία. Μέσα από τις τεχνικές της επιτυγχάνεται η διερεύνηση των εμπειριών του θεραπευμένου και η ανάπτυξη του φάσματος των συναισθηματικών και κοινωνικών ρόλων που διαδραματίζει το άτομο στη ζωή του.
Η διάγνωση του καρκίνου μπορεί να ανατρέψει την καθημερινότητα και την ψυχική υγεία των ασθενών, προκαλώντας συναισθηματικές αναταράξεις και δυσκολίες στην προσαρμογή. Η συναισθηματική υποστήριξη αποτελεί κρίσιμο παράγοντα στην αντιμετώπιση της νόσου, με διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις να βοηθούν στην ενίσχυση της ψυχικής ευημερίας.
Η δραματοθεραπεία εστιάζει στην αναπαράσταση των συναισθημάτων και των εμπειριών του ατόμου μέσω δράσεων, παρέχοντας έναν ασφαλή χώρο για την έκφραση και την επεξεργασία συναισθημάτων που σχετίζονται με τον καρκίνο και τις συνέπειές του (Menichetti et al., 2015)
Πιο συγκεκριμένα, συμβάλλει στις εξής παραμέτρους:
- Αναγνώριση και Έκφραση Συναισθημάτων: Προσφέρει στους ασθενείς την ευκαιρία να εκφράσουν συναισθήματα που ίσως καταπίεζαν, όπως φόβο, θυμό και θλίψη, μέσω δημιουργικών και εκφραστικών μέσων. Αυτή η έκφραση συνέβαλε στη συναισθηματική αποφόρτιση και την αποδοχή της νέας τους πραγματικότητας.
- Ανασυγκρότηση της Ταυτότητας: Συχνά οι ασθενείς αναφέρουν ότι τους βοήθησε να ξαναχτίσουν την προσωπική τους ταυτότητα, συνδυάζοντας την ασθένεια με τις υπόλοιπες πτυχές της ζωής τους. Αυτή η διαδικασία τους επέτρεψε να βλέπουν τον καρκίνο ως ένα μέρος της ιστορίας τους, χωρίς να επιτρέπουν στην ασθένεια να καθορίζει την ύπαρξή τους.
- Κοινωνική Αλληλεπίδραση και Υποστήριξη: Δίνεται η δυνατότητα στους συμμετέχοντες να αλληλεπιδράσουν και να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλον. Αυτό, ενισχύει την αίσθηση της κοινότητας και της αλληλεγγύης μεταξύ των ατόμων που βιώνουν παρόμοιες προκλήσεις.
- Ανάπτυξη Στρατηγικών Αντιμετώπισης: Πολλοί ανακαλύπτουν νέες μεθόδους για να διαχειρίζονται την πίεση και το άγχος, ενισχύοντας την αίσθηση του ελέγχου στη ζωή τους.
Σύμφωνα με έρευνα, η οποία διεξήχθη το 2015 σε παιδιά με καρκίνο που υποβάλλονται σε θεραπεία, η χρήση της δραματοθεραπείας και της θεραπευτικής μαριονέτας, μείωσε αρκετά το άγχος των παιδιών, ενώ παράλληλα εμφάνισαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα καρδιακού ρυθμού, αρτηριακής πίεσης και αναπνευστικού ρυθμού. Η θεραπευτική μαριονέτα, συνέβαλε στην έκφραση των συναισθημάτων των παιδιών, στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησής τους και στην καλύτερη συνεργασία με το νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό (Ilivova et al., 2015).
Η εμπειρία του καρκίνου, είναι ικανή να κατακερματίσει το άτομο σαν προσωπικότητα, πολλές φορές μεταβάλλοντας ισχυρές πεποιθήσεις που μπορεί να είτε το άτομο για το νόημα της ζωής. Κάθε μορφή τέχνης, δημιουργεί ένα ασφαλές πλαίσιο προσωπικής ανάπτυξης, όπου το άτομο έχει την δυνατότητα να διερευνήσει δικές του πεποιθήσεις, να επεξεργαστεί το συναίσθημά του, καθώς και να οικοδομήσει μια νέα κοινωνική ταυτότητα που θα μοιράζεται κοινά χαρακτηριστικά με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Το μοίρασμα της εμπειρίας της νόσου, αποτελεί μια επίπονη αλλά ταυτόχρονα ανακουφιστική εμπειρία, κατά την οποία ο ασθενής ή ο φροντιστής συνειδητοποιεί ότι δεν είναι μόνος του, ότι κάποιος μπορεί να τον καταλάβει ουσιαστικά.
Βιβλιογραφία
Ilievová, Ľ., Žitný, P., & Karabová, Z. (2015). The effectiveness of drama therapy on preparation for diagnostic and therapeutic procedures in children suffering from cancer. Journal of Health Sciences, 5(2), 53-58. Ανακτήθηκε από: https://www.jhsci.ba/ojs/index.php/jhsci/article/view/415
Menichetti, J., Giusti, L., Fossati, I., & Vegni, E. (2016). Adjustment to cancer: exploring patients’ experiences of participating in a psychodramatic group intervention. European journal of cancer care, 25(5), 903-915. Αντλήθηκε από: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/ecc.12412