Είναι γεγονός ότι ο καρκίνος του μαστού και η παρέμβαση με χημειοθεραπεία προκαλούν στον ασθενή σωματική αλλά και ψυχική κόπωση. Με επίκεντρο λοιπόν την εύρεση μεθόδων βελτίωσης της ποιότητας ζωής των συγκεκριμένων ογκολογικών ασθενών, πολλές έρευνες έχουν στραφεί στην άσκηση.
Οι αλλαγές στον οργανισμό
Κατά την διάρκεια της θεραπείας μπορούν να παρατηρηθούν μεταβολικές αλλαγές οι οποίες πιθανό να οδηγήσουν στην εμμηνόπαυση. Ένα σύνηθες σύμπτωμά της είναι η αύξηση σωματικού βάρους . Επιπλέον η αδράνεια που παρατηρείται στον εν λόγω πληθυσμό αυξάνει την πιθανότητα μείωσης του υπάρχοντος σκελετικού μυ και την αύξηση του λιπώδους ιστού. Οι συγκεκριμένες αλλαγές στον οργανισμό αυξάνουν την επικινδυνότητα για την εμφάνιση χρόνιων παθήσεων όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, υπέρταση και ορθοπεδικές διαταραχές αλλά και αύξηση της πιθανότητας υποτροπής.
Άσκηση και θεραπεία
Οι έρευνες που ασχολήθηκαν με το θέμα διερεύνησαν την επίδραση της άσκησης κατά την διάρκεια της θεραπείας και μετά την ολοκλήρωσή της και χωρίστηκαν σε έρευνες που δοκίμασαν αερόβια άσκηση όπως περπάτημα, ποδήλατο κ.α., σε αυτές που δοκίμασαν άσκηση με αντιστάσεις, ρόλος της οποίας είναι η ενδυνάμωση και περιλαμβάνει άσκηση με λάστιχα, βαράκια κ.α. και σε αυτές που χρησιμοποίησαν συνδυασμό των δύο.
Εν γένει τα οφέλη της αερόβιας άσκησης παρέχουν στον άνθρωπο μείωση του λιπώδους ιστού, βελτίωση του καρδιαγγειακού συστήματος, της αντοχή στην κόπωση και είναι ο τρόπος άσκησης ο οποίος έχει διερευνηθεί περισσότερο στις γυναίκες με καρκίνο του μαστού με το δείγμα των συμμετεχόντων να είναι το μεγαλύτερο οπότε και τα συμπεράσματα έχουν περισσότερο κύρος.
Πιο συγκεκριμένα μια επίσημη σύμπτυξη μελετών από τον Constance Visovsky απέδειξαν πως η αερόβια άσκηση κατά την διάρκεια ή και μετά τη θεραπεία βελτίωσε την φυσική λειτουργία αλλά και την ποιότητα ζωής σε αυτές τις γυναίκες σε σχέση με τον αντίστοιχο πληθυσμό που δεν συμμετείχε σε πρόγραμμα άσκησης. Οι μελέτες που συμπεριλήφθηκαν δεν είχαν στο δείγμα τους γυναίκες σε συννοσυρές καταστάσεις και καρκίνο του μαστού στο τέταρτο στάδιο.
Ο στόχος της προπόνησης αντιστάσεων ή αλλιώς ενδυνάμωσης, είναι η υπερτροφία των μυών. Αυτό δίνει στην εκάστοτε περιοχή που γυμνάζεται την δυνατότητα να στηρίξει περισσότερο βάρος και επομένως στο άτομο να κάνει δραστηριότητες στην καθημερινή ζωή που διαφορετικά θα δυσκολευόταν. Οι έρευνες ωστόσο στις γυναίκες με καρκίνο του μαστού που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία δεν έχουν εξετάσει την πλήρη επίδραση της συγκεκριμένης μεθόδου άσκησης
Παρόλα αυτά οι υπάρχουσες μελέτες παρέχουν ελπιδοφόρα δεδομένα. Αναλυτικότερα μια δωδεκάμηνη έρευνα στην οποία οι συμμετέχοντες υποβάλλονταν σε άσκηση αντίστασης τρεις φορές την εβδομάδα έδειξε μείωση του σωματικού λίπους και του ινσουλινοειδούς αυξητικού παράγοντα 2. Ενώ μια έρευνα έξι μηνών με συνεδρίες άσκησης δυο φορές την εβδομάδα υποστηρίζει την αύξηση ποιότητας ζωής, την αύξηση δύναμης στο άνω μέρος του σώματος και την αύξηση στης άλιπης μάζας , δηλαδή υπερτροφία των μυών και αύξηση της οστικής πυκνότητας. Τέλος μια δωδεκάμηνη έρευνα που εξέτασε την αύξηση της οστικής πυκνότητας σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού μετά την εμμηνόπαυση επιβεβαίωσε πως ο συνδυασμός άσκησης αντιστάσεων μαζί με συμπληρωματική χορήγηση ασβεστίου και βιταμίνης D βελτιώνει την δυναμική ισορροπία (ισορροπία εν κινήσει) καθώς και την μυϊκή δύναμη και κάμψη του ισχύος ( άλλοι σύνδεσμοι του σώματος δεν εξετάστηκαν στην συγκεκριμένη έρευνα).
Να ληφθεί υπόψη ότι οι αναλύσεις με πρόγραμμα ενδυνάμωσης έγιναν με ασθενείς μετά την λήξη της θεραπείας τους, αφήνοντας ένα κενό στην βιβλιογραφία για τις επιδράσεις της άσκησης κατά την χημειοθεραπεία.
Οι έρευνες που μελέτησαν τον συνδυασμό των δύο τρόπων άσκησης, αν και λίγες, είχαν ευρήματα τα οποία θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη. Σημειώθηκε βελτίωση στην αντοχή των ποδιών, αύξηση της ευελιξίας, της αερόβιας ικανότητας, της ποιότητας ζωής και την μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου.
Ειδικότερα τα αποτελέσματα αυτά βγήκαν από δύο μελέτες. Η μία έρευνα πραγματοποιήθηκε με ομαδικό πρόγραμμα άσκησης δεκαέξι εβδομάδων και απέδειξε βελτίωση στην ποιότητα ζωής στην αερόβια ικανότητα και της ευλυγισίας. Στην δεύτερη έρευνα με συστηματικό πρόγραμμα άσκησης για οχτώ εβδομάδες με τρεις συνεδρίες την εβδομάδα και διάρκεια εξήντα λεπτών την φορά παρατήρησε αύξηση στην μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου
Συμπέρασμα
Ο γυναίκες με καρκίνο του μαστού που λαμβάνουν χημειοθεραπεία όχι μόνο είναι ικανές να συμμετάσχουν σε προγράμματα άσκησης αλλά θα παρατηρήσουν θετικά αποτελέσματα τόσο στο σώμα τους όσο και στην ψυχολογία τους είτε ξεκινήσουν κατά την διάρκεια της θεραπείας είτε μετά την λήξη της.
Είναι όμως πολύ σημαντική η συνέπεια, η επιμονή στην διάρκεια, η έγκριση συμμετοχής από τον θεράποντα ιατρό και φυσικά η επίβλεψη από έναν επαγγελματία γυμναστή. Τα προγράμματα άσκησης που αναφέρονται στο άρθρο και στις πηγές αποτελούν ένα γενικό μοντέλο Η καλύτερη επιλογή θα ήταν η δημιουργία ενός εξατομικευμένου προγράμματος για την κάθε ασθενή ξεχωριστά.
Πηγές:
(1) ‘Testing an intervention for preventing osteoporosis in postmenopausal breast cancer survivors.’ Waltman NL
(2) ‘A pilot study of group exercise training (GET) for women with primary breast cancer: feasibility and health benefits.’ Kolden GG
(3) ‘Effects of weight training on quality of life in recent breast cancer survivors.’ Tetsuya Ohira M.D
(4) ‘Moderate exercise training and natural killer cell cytotoxic activity in breast cancer patients.’ Nieman
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7558532/
(5) ‘A pilot study of a randomized controlled trial to evaluate the effects of progressive resistance exercise training on shoulder dysfunction caused by spinal accessory neurapraxia/neurectomey in head and neck cancer survivors.’ McNeeley ML
(6) ‘Muscle Strength, Body Composition, and Physical Activity in Women Receiving Chemotherapy for Breast Cancer’ Constance Visovsky, 2006
https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1534735406291962