Ο καρκίνος συνοδεύεται σχεδόν πάντα από τον στιγματισμό. Από τη στιγμή που γίνεται η διάγνωση έως και την καταπολέμηση του. Οι ψευδείς υποθέσεις, οι αρνητικές συμπεριφορές και τα στερεότυπα που σχετίζονται με τον καρκίνο επηρεάζουν άνδρες και γυναίκες σε κάθε μεριά του πλανήτη και συχνά συνδέονται με το εισόδημα, τη φυλή, τον πολιτισμό, καθώς και τον τύπο του καρκίνου που πάσχουν.
Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες βιώνουν έντονα το στίγμα, όταν ο καρκίνος αντισταθμίζει τους κοινωνικούς κανόνες αρρενωπότητας και θηλυκότητας. Οι άντρες αναμένεται να επιδείξουν στωικότητα έναντι του συναισθήματος. Έτσι, αντιμέτωποι με τη διάγνωση καρκίνου, μπορεί να μην εκφράσουν τα συναισθήματά τους, αλλά ούτε να αναζητήσουν και τη συναισθηματική υποστήριξη που χρειάζονται.
Σε περιπτώσεις που τα αποτελέσματα της θεραπείας «απειλούν» χαρακτηριστικά αρρενωπότητας, όπως η στυτική δυσλειτουργία και η ανάπτυξη των μαστών, η οποία προκαλείται από τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, η αυτοεκτίμηση ενός άνδρα μπορεί να πέσει κατακόρυφα. Αντίστοιχα, αλλαγές στην εξωτερική εμφάνιση μιας γυναίκας, έπειτα από θεραπεία (π.χ. απώλεια μαλλιών, αύξηση βάρους, ουλές, μαστεκτομή) μπορεί να οδηγήσουν σε αρνητική εικόνα του σώματος και αντιληπτή απώλεια της θηλυκότητας. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο The Lancet έδειξε ότι το 92% των γυναικών ασθενών με καρκίνο παρουσίασαν διαταραχές της εικόνας του σώματος.
Παρά τις ομοιότητες μεταξύ των φύλων, οι γυναίκες υποφέρουν από πρόσθετο στίγμα. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι γι΄αυτό. Όταν, ο καρκίνος συνδέεται με το αναπαραγωγικό σύστημα μιας γυναίκας, όπως ο καρκίνος του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και των ωοθηκών, οι εσφαλμένες αντιλήψεις είναι αχαλίνωτες.
Πάρτε για παράδειγμα τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ο εμβολιασμός HPV μπορεί να αποτρέψει στις περισσότερες περιπτώσεις τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, εάν ληφθεί πριν από την έκθεση στον ιό. Κι όμως, η διστακτικότητα του εμβολιασμού είναι ένα σημαντικό πρόβλημα. Πολλοί γονείς δεν αφήνουν τις κόρες τους να κάνουν το εμβόλιο, πιστεύοντας ότι αυτό θα οδηγήσει σε σεξουαλική ασέβεια, πολλές γυναίκες δεν θα εξεταστούν και δεν θα θεραπεύσουν τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, καθώς θεωρούν ότι το να είναι θετικές στον HPV μπορεί να θεωρηθεί ως σημάδι απιστίας και έλλειψης σεξουαλικής αυτοσυγκράτησης.
Επιπλέον, η πεποίθηση ότι οι γυναίκες είναι υπεύθυνες για την φροντίδα της οικογένειας και του σπιτιού, ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα, από την στιγμή που μπαίνει στο πρόγραμμα η θεραπεία. Η γυναίκα πλέον, από τον κύριο φροντιστή, μετατρέπεται στο άτομο που χρήζει φροντίδας. Μια αμερικανική μελέτη του 2009 διαπίστωσε ότι οι σχέσεις είναι πιο πιθανό να καταλήξουν σε χωρισμό ή διαζύγιο, όταν ο άρρωστος σύντροφος είναι η γυναίκα.
Για διαφορετικούς λόγους, οι τρανς γυναίκες τείνουν επίσης να μένουν μακριά από εγκαταστάσεις υγείας. Είναι πιο πιθανό να καθυστερήσουν τον προσυμπτωματικό έλεγχο και τη φροντίδα, φοβούμενες τις διακρίσεις στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.
Πώς μπορεί λοιπόν να αντιμετωπιστεί το στίγμα που περιβάλλει τις γυναίκες που νοσούν από καρκίνο; Πρώτον, απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση στη φροντίδα του καρκίνου. Η ογκολογία πρέπει να γίνει ψυχο-ογκολογία. Οι κυβερνήσεις και τα ιδρύματα υγειονομικής περίθαλψης πρέπει να αναρωτηθούν, γιατί οι γυναίκες διστάζουν να αναζητήσουν περίθαλψη και πώς μπορούν να υποστηριχθούν, μέσω της θεραπείας και όχι μόνο.
Για παράδειγμα, δεν αρκεί να παρέχονται εγκαταστάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, εάν οι γυναίκες δεν εμφανίζονται από φόβο μήπως ντροπιαστούν από την κοινότητα. Σε αυτή την περίπτωση, τα τεστ αυτοελέγχου μπορούν να αλλάξουν το παιχνίδι, καθώς επιτρέπουν στις γυναίκες να ελέγχονται στο απόρρητο του σπιτιού τους. Εάν ακόμη, οι γυναίκες δυσκολεύονται να παρευρεθούν στα ραντεβού, οι κινητές κλινικές προληπτικού ελέγχου με ευέλικτο ωράριο λειτουργίας είναι μια επιπλέον λύση.
Επιπρόσθετα, οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να εκπαιδεύονται στη τήρηση μη επικριτικής στάσης απέναντι στις τρανς γυναίκες και να συμμετέχουν σε ανοιχτή συζήτηση, για τη σεξουαλική υγεία. Στο ευρύ κοινό, τα ταμπού γύρω από τον καρκίνο, μέσω εκστρατειών ευαισθητοποίησης, θα πρέπει να καταρριφθούν: ο HIV και ο HPV δεν είναι το ίδιο πράγμα, ο καρκίνος δεν είναι μολυσματική ασθένεια, ούτε θανατική καταδίκη.
Το Know Your Lemons Foundation βρήκε έναν έξυπνο τρόπο να διδάξει στις γυναίκες πώς να αναγνωρίζουν τα σημάδια του καρκίνου του μαστού, δείχνοντας τους διαφορετικά μελανιασμένα, αποχρωματισμένα και σε σβώλους λεμόνια. Το Λιβανέζικο Ίδρυμα για τον Καρκίνο του Μαστού ζυμώνει μπάλες, για να δώσει στις γυναίκες ένα απλό κίνητρο για αυτοεξέταση
.
Συμπερασματικά, τόσο σε χώρες υψηλού, όσο και χαμηλού εισοδήματος, οι γυναίκες μπορούν να βιώσουν το στίγμα, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη διάγνωση του καρκίνου. Ο φόβος, η ντροπή και η ενοχή που νιώθουν οι γυναίκες δεν είναι παράπλευρα ζητήματα, καθώς μπορούν να έχουν πραγματικό αντίκτυπο στην πρόσβαση τους στη φροντίδα και στις πιθανότητες επιβίωσης τους. Προκειμένου να επιτύχουμε αποτελεσματικό έλεγχο του καρκίνου, πρέπει να λάβουμε υπόψη τον στιγματισμό του: αυτόν που προέρχεται από τους εξωτερικούς παράγοντες και αυτόν που είναι ριζωμένος στο μυαλό των γυναικών.