“Έδωσα μάχη όλα αυτά τα χρόνια που πάλεψα να ανέβω στο βάθρο, στο κάθε ‘βάθρο’ της ζωής. Έδωσα μάχη με τις αμφιβολίες, οι οποίες με γυρόφερναν, αλλά ποτέ δεν επέτρεψα να εισχωρήσουν μέσα μου. Έδωσα μάχη με ανθρώπους που προσπάθησαν να με τρομάξουν, αλλά η στάση μου προς την ζωή τους έκανε εν τέλει να με κοιτούν με το βλέμμα σηκωμένο ψηλά (παρότι καθιστός στο καροτσάκι μου)… Έδωσα μάχη με τους δικούς μου ανθρώπινους φόβους, που πήγαν να φοβίσουν τα όνειρα μου…”
Τα λόγια του Ολυμπιονίκη Αντώνη Τσαπατάκη είναι συγκλονιστικά. Τις προηγούμενες μέρες οι Παραολυμπιακοί Αγώνες στο Τόκιο μας χάρισαν απλόχερα μαθήματα ζωής, αποδεικνύοντας πως το ψυχικό σθένος, η αποφασιστικότητα, η ανθρώπινη θέληση μπορούν να νικήσουν την αδυναμία του σώματος. Μπορούν να δώσουν νέο νόημα στη ζωή. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο πρωταθλητής μας “ας μάθουμε να ξεχωρίζουμε τον νικητή από τις αξίες που τον διέπουν, από τον τρόπο που ζει και όχι από την ύλη”.
Αλήθεια, πόσο εστιάζουμε στον άνθρωπο στο σημερινό εργασιακό περιβάλλον; Ποιες είναι οι δυνατότητες που προσφέρονται στα άτομα με αναπηρία να εργαστούν και να προοδεύσουν; Είναι οι εργασιακοί μας χώροι προσβάσιμοι; Είναι η κουλτούρα των επιχειρήσεων ανοικτή σε αυτού του είδους τη διαφορετικότητα;
Αναπηρία – Ορατή ή Αόρατη;
Όταν μιλάμε για προσβασιμότητα στον χώρο εργασίας, συχνά εννοούμε τον σχεδιασμό κτιρίων που θα επιτρέπουν την άνετη πρόσβαση σε ανθρώπους με κινητικά προβλήματα. Χώρους που θα πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές πρόσβασης. Πέρα όμως από αυτή -την ορατή αναπηρία- υπάρχουν κι άλλες μορφές. Αναπηρίες που δεν διακρίνονται εύκολα, προκαλούν όμως ανάλογες δυσκολίες.
Οι λεγόμενες αόρατες αναπηρίες, που σχετίζονται με σωματική, ψυχική ή νευρολογική κατάσταση που δεν είναι άμεσα ορατή, αλλά μπορεί να περιορίσει τις κινήσεις, τις αισθήσεις ή τις δραστηριότητες ενός ατόμου. Δυσκολίες στην όραση ή στην ακοή, νευροποικιλότητα όπως δυσλεξία και αυτισμός, αλλά και δυσκολίες στη μάθηση είναι τέτοιες αόρατες αναπηρίες. Και δυστυχώς, το ίδιο το γεγονός ότι αυτά τα συμπτώματα είναι αόρατα μπορεί να οδηγήσει σε παρεξηγήσεις, ψευδείς αντιλήψεις και επικρίσεις.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά τον αριθμό των εργαζομένων παγκοσμίως που χρήζουν υποβοηθητικής τεχνολογίας σε 1 δισεκατομμύριο. Εκτιμά δε ότι ως το 2030 ο αριθμός αυτός θα έχει διπλασιαστεί.
Πηγή: https://www.who.int/phi/implementation/assistive_technology/2206_infographic.pdf?ua=1
Είναι δε γεγονός ότι η αναπηρία ή η όποια αδυναμία μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε από εμάς, δεν αφορά μόνο λίγους. Ατυχήματα, ασθένειες, αλλά και προσωρινές συγκυρίες (π.χ. θορυβώδες περιβάλλον, χαμηλός ή έντονος φωτισμός) μπορεί να αναγκάσουν κάποιους σε σύντομη ή μακρόχρονη αδυναμία.
Γιατί η Συζήτηση Αυτή Είναι Σημαντική;
Στις ΗΠΑ έρευνες δείχνουν ότι το 57% των εργαζομένων γραφείου χρειάζονται κάποιας μορφής υποβοηθούμενη τεχνολογία, αλλά μόνο ένας στους 10 έχει πρόσβαση σε αυτήν, ενώ η ανεργία μεταξύ των ανθρώπων με κάποιας μορφής αναπηρία είναι υπερδιπλάσια από τον μέσο όρο. Οι ίδιες έρευνες δείχνουν ότι οι επιχειρήσεις οι οποίες πρωτοστατούν στην ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία έχουν καλύτερα αποτελέσματα: 28% περισσότερα έσοδα και 30% περισσότερα κέρδη.
Συμπερασματικά, οι επιχειρήσεις που εντάσσουν και ενσωματώνουν τα άτομα με αναπηρία πέρα από την διάκρισή τους ως πρότυπα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, επιτυγχάνουν στόχους και προοδεύουν.
Πώς προετοιμάζεται ο εργασιακός χώρος να ενσωματώσει και να υποστηρίξει εργαζόμενους με αυτές τις ανάγκες;
Υπάρχουν τέσσερα πεδία δράσης -τέσσερα Ε- για τις επιχειρήσεις που έχουν κουλτούρα αποδοχής της διαφορετικότητας και στόχο να συμπεριλάβουν ταλέντα με αναπηρία.
Εργασία
Οι οργανισμοί πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα άτομα με αναπηρίες εκπροσωπούνται στον χώρο εργασίας. Η διαφορετικότητα και τα οφέλη της στην καινοτομία και τα οικονομικά αποτελέσματα δεν θα επιτευχθούν αν δεν προσαρμοστούν οι διαδικασίες πρόσληψης ώστε να είναι περισσότερο “ανοικτές” σε υποψηφίους με διαφορετικά προφίλ και προσόντα. Όπως ανέφερα παραπάνω, με εστίαση στο τι μπορούν να συνεισφέρουν για την επιχείρηση κι όχι στο τι δεν μπορούν.
Οι επιχειρήσεις πρέπει να παρέχουν στους εργαζόμενους με αναπηρίες ευκαιρίες πρόσβασης. Πρόσβαση σε εγκαταστάσεις – είναι οι χώροι εργασίας προσβάσιμοι από άτομα με αναπηρία; Πρόσβαση σε κατάλληλα εργαλεία και τεχνολογία – προσφέρουν τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται δυνατότητες χρήσης από άτομα με δυσκολίες σε όραση ή ακοή ή άλλες γνωσιακές δυσκολίες; Πρόσβαση σε γνώση – γίνονται εκπαιδεύσεις ώστε οι εργαζόμενοι με αναπηρία να έχουν την ευκαιρία να είναι παραγωγικοί;
Ενσωμάτωση
Απαιτείται επίσης ευαισθητοποίηση για όλους τους εργαζομένους μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης που θα καταπολεμούν τις όποιες προκαταλήψεις, θα ενεργοποιούν το προσωπικό ώστε όλοι να είναι “σύμμαχοι” για τον συνάδελφο με την όποια δυσκολία. Η δημιουργία ομάδων ευαισθητοποίησης για το θέμα της ενσωμάτωσης ατόμων με αναπηρίες -τα λεγόμενα employee resource groups- είναι στη σωστή κατεύθυνση, όπως και η υποστήριξη από κάποιες επιχειρήσεις κάποιων κοινωνικών φορέων με δράση στα πεδία αυτά (ιδρύματα, ΜΚΟ κ.λπ.), γιατί εμπνέουν και κινητοποιούν.
Ενδυνάμωση
Οι εταιρείες πρέπει να προσφέρουν καθοδήγηση και προγράμματα κατάρτισης, για να διασφαλιστεί ότι τα άτομα με αναπηρίες έχουν την ευκαιρία να αναπτυχθούν επαγγελματικά, να εξελιχθούν, να πετύχουν. Τα άτομα με αναπηρία τείνουν να να είναι από τα πιο δημιουργικά, γιατί έχουν καλλιεργήσει ένα σύνολο δεξιοτήτων εστιασμένο στην επίλυση προβλημάτων. Τι περισσότερο χρειάζονται οι επιχειρήσεις σήμερα για να καινοτομήσουν; Τι περισσότερο χρειάζεται ο ηγέτης του σήμερα για να ξεχωρίσει;
Ενσυναίσθηση
Η κουλτούρα στον εργασιακό χώρο και η γλώσσα που χρησιμοποιούμε πολλές φορές κρύβει προκαταλήψεις, στιγματίζει και πληγώνει τον συνάδελφο. Πόσες φορές έχουμε αναφερθεί σε κάποιον φίλο ή γνωστό μας και τον χαρακτηρίσαμε “συναισθηματικά ή κοινωνικά ανάπηρο”; Πόσες φορές μιλήσαμε για ένα συνάδελφο που έχει “ειδικές” δεξιότητες; Ή κουτσομπολέψαμε κάποιον ή συνηθέστερα κάποια ως “υστερικό/ή”;
Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε αποκαλύπτει τις προκαταλήψεις μας απέναντι στις αναπηρίες, απομονώνει και στιγματίζει τους συναδέλφους μας, δημιουργεί χάσμα στο χώρο εργασίας. Η ενσωμάτωση, η αίσθηση του ανήκειν, η ασφάλεια και η ενεργοποίηση θα επιτευχθούν μόνο όταν όλοι οι εργαζόμενοι αισθάνονται αποδεκτοί γι΄αυτό που είναι, αναγνωρίζεται η συνεισφορά τους, εκτιμάται το ταλέντο τους. Και γι’ αυτό χρειάζεται συνεχής εκπαίδευση, ανοικτή κουλτούρα, ανεκτικότητα και αποδοχή της διαφορετικότητας, ανθρωπιά.
