Ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών όρισε την 15η Ιουνίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τους Κακοποιημένους Ηλικιωμένους.
Η ημέρα αυτή, αποκτά ξεχωριστή σημασία, δεδομένου ότι η δεκαετία 2020-2030 έχει ανακηρυχτεί από τον ΟΗΕ ως «Δεκαετία της Υγιούς Γήρανσης» (2020-2030: Decade of Healthy Aging), στο πλαίσιο μιας οργανωμένης και συντονισμένης ανάληψης παγκόσμιας δράσης, καθώς και πρωτοβουλιών των κρατών και των κοινωνιών των πολιτών, με απώτερο στόχο τη βελτίωση της ζωής όλων των ηλικιωμένων.
Παγκοσμίως, ο πληθυσμός γηράσκει και ο αριθμός των ηλικιωμένων υπολογίζεται να φτάσει τα 1,4 δισεκατομμύρια έως το 2030. Αντίστοιχα, στην Ευρώπη το εκτιμώμενο ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών αναμένεται να φτάσει το 28,5% το 2050. Επομένως, ο αριθμός των ευπαθών – εξαρτώμενων ηλικιωμένων που βρίσκονται σε κίνδυνο για κακοποίηση αναμένεται να αυξηθεί.
Τα είδη της κακοποίησης των ηλικιωμένων μπορεί να έχουν την μορφή οικονομικής, σωματικής, κοινωνικής, σεξουαλικής ή και συναισθηματικής κακοποίησης, ωστόσο και η παραμέληση ή η εγκατάλειψη συγκαταλέγονται στις μορφές κακοποίησης.
Η κακοποίηση των ηλικιωμένων, σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε., αποτελεί μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας κι ένα αρκετά συχνό φαινόμενο στις σύγχρονες κοινωνίες. Αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων, νομικών και ιατρικών δικαιωμάτων των ηλικιωμένων ατόμων. Έχει αρνητικό αντίκτυπο στη σωματική και ψυχική υγεία τους. Παράλληλα συνδέεται με αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας και εισαγωγής στα νοσοκομεία.
Σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία, 1 στα 6 άτομα άνω των 60 ετών έχουν βιώσει κάποια μορφή κακοποίησης κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους. Αυτός ο πληθυσμός ανέρχεται κοντά σε 141 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, ενώ ο αριθμός μπορεί να είναι πολύ υψηλότερος, καθώς η κακοποίηση των ηλικιωμένων είναι μια από τις πιο «κρυφές» παραβατικές πράξεις.
Τα ποσοστά κακοποίησης των ηλικιωμένων στην Ελλάδα δεν είναι ακριβή καθώς οι ηλικιωμένοι διστάζουν να προβούν σε καταγγελίες λόγω της εξαρτημένης συνήθως σχέσης που έχουν με τους θύτες και λόγω της αδυναμίας αυτόνομης διαβίωσης.Το επίπεδο της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων εκφράζει το επίπεδο πολιτισμού της κοινωνίας και γι΄αυτό το λόγο θα πρέπει να τηρούνται με ευλάβεια οι αρχές που έχουν θεσπιστεί από τα Ηνωμένα Έθνη για τους ηλικιωμένους.
Το μήνυμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρα Κατά της Κακοποίησης Ηλικιωμένων:
«Στο επίκεντρο τα ηλικιωμένα άτομα σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης»,
εστιάζει στην ανάγκη προστασίας και υποστήριξης των ηλικιωμένων κατά τη διάρκεια κρίσεων, δεδομένου ότι οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης όπως οι φυσικές καταστροφές, οι πανδημίες ή οι συγκρούσεις επηρεάζουν δυσανάλογα τους ηλικιωμένους, επιδεινώνοντας τις υπάρχουσες ευπάθειές τους.
Καλεί τις κυβερνήσεις, τους διεθνείς δωρητές, τους οργανισμούς και τις κοινότητες να δώσουν προτεραιότητα στην ασφάλεια και την ευημερία των ηλικιωμένων κατά τον σχεδιασμό στρατηγικών ετοιμότητας και ανταπόκρισης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Ενθαρρύνει την ανάπτυξη συμπεριληπτικής πολιτικής που θα διασφαλίζει ότι τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας δεν παραβλέπονται κατά τη διάρκεια κρίσεων.
Αρχές για τα Ηλικιωμένα Άτομα των Ηνωμένων Εθνών
Σύμφωνα με τις αρχές, τα ηλικιωμένα άτομα πρέπει να έχουν το δικαίωμα σε:
Ανεξαρτησία
- Να έχουν πρόσβαση σε επαρκές φαγητό, νερό, καταφύγιο, ένδυση και ιατρική περίθαλψη μέσω της απόκτησης εισοδήματος, οικογένειας, κοινοτικής υποστήριξης και αυτό-βοήθειας.
- Να έχουν την ευκαιρία να εργαστούν ή να έχουν πρόσβαση σε άλλες ευκαιρίες απόκτησης εισοδήματος
- Να μπορούν να συμμετέχουν στον καθορισμό του πότε και με ποιο ρυθμό η απόσυρση από την εργασία θα λάβει χώρα
- Να έχουν πρόσβαση σε κατάλληλα επιμορφωτικά και εκπαιδευτικά προγράμματα
- Να μπορούν να ζουν σε περιβάλλοντα που είναι ασφαλή και ανταποκρίνονται στις προσωπικές τους προτιμήσεις και μπορούν να αλλάξουν
- Να μπορούν να παραμείνουν στην κατοικία τους για όσο το δυνατόν περισσότερο
Συμμετοχή
- Να παραμένουν ενσωματωμένοι στην κοινωνία, να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση και εφαρμογή πολιτικών που επηρεάζουν ευθέως την ευημερία τους και να μοιράζονται τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους με τις νεότερες γενιές
- Να μπορούν να αναζητούν και να αναπτύσσουν ευκαιρίες για παροχή υπηρεσιών στην κοινότητα και να προσφέρουν ως εθελοντές σε θέσεις ανάλογες με τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους
- Να μπορούν να δημιουργούν κινήματα και συλλόγους ηλικιωμένων ατόμων
Φροντίδα
- Να επωφελούνται από την οικογενειακή και κοινοτική φροντίδα και προστασία, σύμφωνα με το σύστημα πολιτισμικών αξιών της εκάστοτε κοινωνίας
- Να έχουν πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη ώστε να βοηθηθούν να διατηρήσουν ή να ανακτήσουν το βέλτιστο δυνατό επίπεδο σωματικής, ψυχικής και συναισθηματικής ευημερίας και να προλαμβάνουν ή να καθυστερούν την έναρξη ασθενειών
- Να έχουν πρόσβαση σε κοινωνικές και νομικές υπηρεσίες ώστε να βελτιώσουν την αυτονομία, την προστασία και τη φροντίδα τους
- Να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν κατάλληλα επίπεδα ιδρυματικής φροντίδας που παρέχουν προστασία, επανένταξη και κοινωνική και ψυχική κινητοποίηση εντός ανθρώπινου και ασφαλούς περιβάλλοντος
- Να είναι σε θέση να απολαμβάνουν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους και τις θεμελιώδεις ελευθερίες όταν διαμένουν σε κάποιο ξενώνα, δομή φροντίδας ή θεραπείας, συμπεριλαμβανομένου του πλήρους σεβασμού στην αξιοπρέπεια, τις πεποιθήσεις, τις ανάγκες και την ιδιωτικότητα και του δικαιώματος να λαμβάνουν αποφάσεις για την φροντίδα και την ποιότητα των ζωών τους.
Αυτό-πραγμάτωση
- Να είναι σε θέση να αδράξουν ευκαιρίες για την πλήρη ανάπτυξη των δυνατοτήτων τους
- Να έχουν πρόσβαση σε εκπαιδευτικές, πολιτισμικές, πνευματικές και ψυχαγωγικές πηγές της κοινωνίας
Αξιοπρέπεια
- Να μπορούν να ζουν με αξιοπρέπεια και ασφάλεια και να είναι ελεύθεροι από εκμετάλλευση και σωματική ή ψυχική κακοποίηση
- Να αντιμετωπίζονται δίκαια, ανεξαρτήτως της ηλικίας, του φύλου, του φυλετικού ή εθνικού υποβάθρου, της αναπηρίας ή άλλης κατάστασης, και να εκτιμώνται ανεξαρτήτως της οικονομικής τους συνεισφοράς
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακομεταχείρισης των Ηλικιωμένων καθιερώθηκε με πρωτοβουλία του Διεθνούς Δικτύου για την Παρεμπόδιση της Κακομεταχείρισης των Ηλικιωμένων (INPEA) και υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ και την ΠΟΥ.
Η 15η Ιουνίου κάθε χρόνου ορίσθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακομεταχείρισης των Ηλικιωμένων, προκειμένου να ευαισθητοποιήσει το παγκόσμιο κοινό, σχετικά με την κακομεταχείριση που υφίστανται οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, από τους ανθρώπους υπεύθυνους για τη φροντίδα τους (συνοδοί, σύντροφοι, σύζυγοι, μέλη της οικογενείας).