Η υψηλής ενέργειας ακτινοβολία από τις ακτίνες Χ, τις ραδιενεργές ουσίες και τις κοσμικές ακτίνες, διαπερνάει όλα τα κύτταρα του σώματος. Οι πιο πολλοί άνθρωποι όμως, εκτίθενται μόνο σε μικρές δόσεις και ο κίνδυνος να πάθουν καρκίνο είναι μικρός. Υπάρχει πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος καρκίνου από τις μεγάλες δόσεις μη ιονίζουσας ακτινοβολίας του ήλιου που απορροφούν όσοι κάνουν υπερβολική ηλιοθεραπεία.
Η πρώτη περίπτωση καρκίνου σε άτομο που δούλευε ακτίνες Χ αναφέρθηκε το 1902, μέσα σε 7 περίπου χρόνια από την ανακάλυψη των ακτινών Χ από το Ρέντγκεν. Μέσα σε 15 χρόνια υπήρξαν 100 περίπου περιπτώσεις. Αργότερα, έγινε φανερό ότι οι άλλες πηγές ιονίζουσας ραδιενέργειας (που λέγεται έτσι επειδή μπορεί να μετατοπίζει ηλεκτρόνια από τα άτομα) ήταν εξίσου επικίνδυνες. Καρκίνος του πνεύμονα αναπτύχθηκε σε μεταλλωρύχους που δούλευαν με ραδιενεργά μεταλλεύματα ουρανίου. Και καρκίνος των οστών αναπτύχθηκε σε εργάτες που έβαζαν ραδιενεργό φωσφορίζον χρώμα στους αριθμούς στις πλάκες ρολογιών.
Από τότε βρέθηκε ότι η ιονίζουσα ραδιενέργεια προκαλεί μία αύξηση στη συχνότητα σχεδόν όλων των τύπων καρκίνων και οι άνθρωποι που δουλεύουν με πηγές ακτινοβολίας παίρνουν δραστικά μέτρα ασφαλείας για να προστατευτούν. Οι καρκίνοι που προκαλούνται με τον τρόπο αυτό δεν εμφανίζονται αμέσως, αλλά μπορεί να περάσουν μέχρι και 40 χρόνια να εμφανιστούν. Αυτό, μαζί με το γεγονός ότι οι καρκίνοι που προκαλούνται από ραδιενέργεια δεν μπορεί να ξεχωρίσουν από τους καρκίνους που προκαλούνται από άλλους μηχανισμούς, κάνει δύσκολο το να είμαστε βέβαιοι ή όχι αν ένας συγκεκριμένος όγκος παρουσιάστηκε μόνος του ή προκλήθηκε από ραδιενέργεια.
Πως η ακτινοβολία επηρεάζει το σώμα;
Η Ιονίζουσα ακτινοβολία διαπερνά όλα τα κύτταρα του σώματός, αλλά υπάρχει μεγάλη διαφοροποίηση ως προς την ευπάθεια ανάμεσα στα διάφορα κύτταρα. Μερικοί ιστοί, όπως εκείνοι του σκελετού, του δέρματος και του παγκρέατος είναι πολύ λιγότερο ευαίσθητοι στην ακτινοβολία από άλλους ιστούς, όπως ο μυελός των οστών και το επιθήλιο του λεπτού εντέρου. Ο καρκίνος είναι πιο πιθανό να συμβεί σε ιστούς που έχουν εκτεθεί άμεσα σε ακτινοβολία, αν και μπορεί να συμβεί επίσης σε ιστούς που δεν έχουν εκτεθεί άμεσα.
Οι κίνδυνοι
Οι μόνοι άνθρωποι που διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο καρκίνου από την έκθεση σε ακτινοβολία, είναι εκείνοι που ήταν κοντά σε μία πυρηνική έκρηξη ή έχουν προσβληθεί άμεσα από μεταφερόμενη ραδιενέργεια (Fallout) μετά από δοκιμή πυρηνικού όπλου. Επιπλέον, στις πιο πολλές περιπτώσεις, ένα άτομο πιθανόν δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να περιορίσει τον κίνδυνο καρκίνου που προκαλείται από ακτινοβολία. Τέλος, οι καρκίνοι που πιθανόν μπορεί να αποφευχθούν είναι εκείνοι από περιττές ακτινογραφίες και όσοι συμβαίνουν σε ανθρώπους που εργάζονται με ακτινοβολία.
Πηγή: Ιατρικές Εκδόσεις Μανιάτες Medical Editor: Charles B. Clayman, MD
