Η προστασία της υγείας είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη και έχει δύο μέρη. Είναι κοινωνικό δικαίωμα αλλά και ατομικό δικαίωμα. Λόγω της πανδημίας, το θεμελιώδες δικαίωμα στην υγεία έχει βρεθεί στο επίκεντρο των εξελίξεων με ένα θέμα να έχει κυρίαρχη θέση: η ανάγκη εμβολιασμού των πολιτών και κατά πόσο αυτό είναι υποχρεωτικό.
Το Κράτος υποχρεούται συνταγματικά, μεταξύ άλλων, να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για την πρόληψη της διάδοσης και την καταπολέμηση μεταδοτικών ασθενειών, οι οποίες αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.
Με την απόφαση ΣτΕ 2387/2020 επταμ. κρίθηκε ότι η μέριμνα για τη δημόσια υγεία αποτελεί συνταγματική υποχρέωση του Κράτους, στο πλαίσιο της οποίας η Πολιτεία οφείλει, μεταξύ άλλων, να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για την πρόληψη της διάδοσης και την καταπολέμηση μεταδοτικών ασθενειών, οι οποίες συνιστούν σοβαρό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Το μέτρο του εμβολιασμού, καθ’ εαυτό, συνιστά σοβαρή μεν παρέμβαση στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και στην ιδιωτική ζωή του ατόμου και δη στη σωματική και ψυχική ακεραιότητα αυτού, πλην όμως συνταγματικώς ανεκτή, υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) ότι προβλέπεται από ειδική νομοθεσία, υιοθετούσα πλήρως τα έγκυρα και τεκμηριωμένα επιστημονικά, ιατρικά και επιδημιολογικά πορίσματα στον αντίστοιχο τομέα και
β) ότι παρέχεται δυνατότητα εξαίρεσης από τον εμβολιασμό σε ειδικές ατομικές περιπτώσεις, για τις οποίες αυτός αντενδείκνυται
(πρβ. ΕΔΔΑ απόφαση της 15.3.2012 Solomakhin κ. Ουκρανίας σκ. 33-39, Conseil Constitutionnel απόφαση 2015-458 QPC της 20.3.2015 σκ. 9-10, Conseil d’ État απόφαση Νο 419242 της 6.5.2019 σκ.12).
Το Ανώτατο Δικαστήριο εξετάζοντας σχετικούς με την παραβίαση των ανωτέρω θεμελιωδών δικαιωμάτων λόγους έκρινε ότι η ως άνω παρέμβαση, εφόσον κρίνεται, σύμφωνα με τεκμηριωμένα επιστημονικά δεδομένα, αναγκαία και πρόσφορη για την προστασία της υγείας τόσο των ίδιων των εμβολιαζομένων όσο και τρίτων (λ.χ. βρεφών που δεν έχουν ακόμη εμβολιασθεί, ατόμων που δεν επιτρέπεται για ιατρικούς λόγους να εμβολιασθούν) δεν είναι δυσανάλογη για την επίτευξη του προμνημονευθέντος συνταγματικού δημοσίου σκοπού (πρβ. ΣτΕ 857/2019 σκ. 16, ΕΔΔΑ Memlica κ. Ελλάδος, απόφαση της 6.10.2015, σκ. 55, Seyit Baytüre κ. Τουρκίας απόφαση της 12.3.2013 επί του παραδεκτού).
Διευκρίνισε επιπλέον ότι η θέσπιση του επίμαχου μέτρου δεν παραβιάζει την αρχή της ισότητας,αντιθέτως, θα παραβίαζε την αρχή της ισότητας η αξίωση προσώπου να μην εμβολιαστεί, επικαλούμενο ότι δεν διατρέχει ατομικό κίνδυνο, εφόσον διαβιώνει σε ασφαλές περιβάλλον οφειλόμενο στο γεγονός ότι τα άλλα πρόσωπα του περιβάλλοντός του έχουν εμβολιαστεί. Άλλωστε, η εμφάνιση σε στατιστικώς πολύ μικρό αριθμό περιπτώσεων σοβαρών παρενεργειών ορισμένων εμβολίων δεν καθιστά συνταγματικώς ανεπίτρεπτη τη νομοθετική πρόβλεψη του εμβολιασμού νηπίων και παιδιών και είναι πάντως ανεκτή χάριν του δημοσίου συμφέροντος, υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι οι σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις ερείδονται επί εγκύρων και τεκμηριωμένων επιστημονικών δεδομένων.
Εν κατακλείδι, εξαιτίας και της ευρείας κυκλοφορίας των εμβολίων από τις παρασκευάστριες φαρμακευτικές εταιρίες, αλλά και της αναγκαιότητάς τους, η ανωτέρω σχολιαζόμενη υπ’ αριθμ. 2387/2020 της επταμελούς συνθέσεως του Δ΄ Τμήματος του ΣτΕ, θίγοντας το παρεμφερές ζήτημα της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού των νηπίων στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, περιλαμβάνει ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσες απόψεις για τα ανακύπτοντα ζητήματα της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού που θα απασχολήσουν στο μέλλον σίγουρα, κυρίως στο επίπεδο προστασίας θεμελιωδών δικαιωμάτων.