Ο καρκίνος του μαστού είναι πια πολύ συχνός σε γυναίκες διαφόρων ηλικιών και τα προγνωστικά για το μέλλον είναι, μάλλον, απαισιόδοξα. Ωστόσο όλες οι γυναίκες σήμερα έχουν σύμμαχό τους την πρόληψη, ώστε να εντοπίσουν έγκαιρα κάθε ύποπτη αλλαγή.
Ας δούμε κάποια θέματα :
Αν η μαστογραφία χρησιμοποιεί την απεικόνιση με ακτίνες Χ, η υπερηχογραφία χρησιμοποιεί την απεικόνιση με υπέρηχους. Όταν με την ανάγνωση της μαστογραφίας υπάρχει δυσχέρεια ασφαλούς διάγνωσης λόγω αυξημένης πυκνότητας των αδενικών ιστών (παράδειγμα νέων γυναικών, κάτω των 35 ετών: 4% όλων των καρκίνων του στήθους), η υπερηχογραφία είναι μια εξαιρετική συμπληρωματική διαγνωστική μέθοδος· είναι μη επεμβατική, μη επικίνδυνη εξέταση. Ο ειδικευμένος στην υπερηχογραφία γιατρός ανιχνεύει με τη βοήθεια υπερήχων τον μαστικό ιστό και μπορεί να προσδιορίσει, με βάση την ηχώ που λαμβάνει, τη στερεά (καρκίνος ή καλοήθης όγκος) ή υγρή φύση (κύστη) του ψηλαφούμενου όγκου· στην πρώτη περίπτωση (στερεά βλάβη) μπορεί να ταυτοποιήσει «υπερηχογραφικά σημάδια» που υπονοούν κακοήθη παρά καλοήθη όγκο.
Γιατί ορισμένες γυναίκες υποβάλλονται σε παρακεντήσεις ή βιοψίες;
Αν η μαστογραφία αποκαλύπτει, για παράδειγμα, την ύπαρξη μικρών λευκών σημείων, που ονομάζονται μικροτιτανώσεις, πολύ πρώιμα ακτινογραφικά σημάδια που παρουσιάζουν ακριβή χαρακτηριστικά μιας προκαρκινικής βλάβης, ο γιατρός προχωρεί στη λήψη ιστού από τον όγκο με τη βοήθεια λεπτής βελόνας· Αυτή η τεχνική πραγματοποιείται υπό ακτινολογικό έλεγχο ώστε ο γιατρός να είναι βέβαιος ότι αυτή είναι όντως η ύποπτη περιοχή στην οποία γίνεται παρακέντηση. Είναι μια εξέταση πρακτικά ανώδυνη και χωρίς κινδύνους. Αν πρόκειται για κύστη η παρακέντηση συχνά επιτρέπει λήψη υγρού.
Η ανατομοπαθολογική εξέταση των κυττάρων που περιέχονται στο υλικό που έχει ληφθεί παρέχει πληροφορίες μεγάλης σημασίας, ήτοι: τα χαρακτηριστικά συγκέντρωσης των ίδιων των κυττάρων (κυτταρικές ανωμαλίες).Σε περίπτωση αμφιβολίας, ο γιατρός μπορεί να οδηγηθεί στη λήψη μεγαλύτερης ποσότητας υλικού με τη βοήθεια βελόνας μεγαλύτερης διαμέτρου η οποία επιτρέπει τη λήψη ενός ‘’καρότου’’ ιστού, το οποίο και αυτό υποβάλλεται σε μικροσκοπικό έλεγχο.
Έχουμε το μέσο ανίχνευσης καρκίνου σε πρώιμο στάδιο;
Ναι, χάρη στον προληπτικό έλεγχο. Ο προληπτικός έλεγχος απαιτεί τακτική εξέταση του στήθους με μαστογραφία. Αν η ψηλάφηση επιτρέπει γενικά την αποκάλυψη όγκων διαμέτρου μεγαλύτερης από 8-10 χιλιοστά, η εξέταση με ακτίνες Χ επιτρέπει την ανίχνευση μικρών όγκων 4-5 χιλιοστών, μη ψηλαφήσιμων και χωρίς συμπτώματα. Όταν ένας καρκίνος ανιχνεύεται σε αυτό το στάδιο, τις περισσότερες φορές δεν έχει διηθήσει τα λυμφατικά γάγγλια της μασχάλης και άρα περιορίζεται στον μαστικό αδένα: γεγονός που αποτελεί τον καλύτερο παράγοντα πρόγνωσης που υπάρχει. Ωστόσο δεν μπορούμε να βασιζόμαστε στο μικρό μέγεθος του όγκου για να συμπεράνουμε ότι δεν υπάρχουν μεταστάσεις.
Η θεραπεία σε αυτό το πρώιμο στάδιο είναι ευχερής: αφαίρεση του όγκου χωρίς ακρωτηριασμό (ογκεκτομή), ακολουθούμενη από ακτινοθεραπεία. Η πλήρης ίαση αυτών των μικρών καρκίνων υπερβαίνει το 90% σε δέκα χρόνια. Η χειρουργική επέμβαση αφήνει μια ουλή ελάχιστα ορατή.
Αν η ασθενής δεν έχει πρόσβαση στον προληπτικό έλεγχο με τη μαστογραφία, ο όγκος πιθανόν να μην αποκαλυφθεί με την ψηλάφηση παρά δύο χρόνια αργότερα. Σε αυτό το στάδιο, ο όγκος θα έχει φθάσει σε διάμετρο μεγαλύτερη των 8-10 χιλιοστών, με μεγαλύτερη πιθανότητα διήθησης των γαγγλίων από καρκινικά κύτταρα.
Πως ορίζεται ο προληπτικός έλεγχος
Ο προληπτικός έλεγχος συνίσταται στην αξιοποίηση των γνώσεων –τις περισσότερες φορές πρόσφατων– αναφορικά με την πορεία της νόσου, ώστε να ανιχνεύεται ένας όγκος ο οποίος δεν εμφάνισε ακόμα συμπτώματα. Σε μια τέτοια περίπτωση ο προληπτικός έλεγχος καθιστά δυνατή τη θεραπεία των προκαρκινικών ή καρκινικών βλαβών στο λιγότερο δυνατό εξελιγμένο στάδιο και άρα ευχερέστερα ιάσιμων. Ο πρωιμότητα της διάγνωσης, από την οποία εξαρτάται η θεραπεία, είναι συνάρτηση της στάσης του καθενός απέναντι στον καρκίνο.
Ο προληπτικός έλεγχος του καρκίνου του μαστού βασίζεται στις τεχνικές ιατρικής απεικόνισης εκ των οποίων αυτή με τις καλύτερες επιδόσεις είναι η μαστογραφία. Η τελευταία, εφαρμοζόμενη σε μεγάλη κλίμακα, επιτρέπει τη σημαντική μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο στον βαθμό που ο προληπτικός έλεγχος επαναλαμβάνεται τακτικά και συνοδεύεται από αποτελεσματική και ταχεία αντιμετώπιση σε περίπτωση ανωμαλίας.
Είναι σημαντικό να γίνει η διάκριση μεταξύ των όρων «προληπτικός έλεγχος» και «πρόληψη» του καρκίνου: η πρόληψη αποσκοπεί στο να εμποδίσει φυσιολογικά κύτταρα να μετασχηματιστούν σε καρκινικά κύτταρα. Στοχεύει άτομα με υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο. Σήμερα, για πολλούς καρκίνους (καρκίνους του παγκρέατος, του προστάτη, κλπ.), δεν υπάρχει γνωστή πρόληψη. Αντίθετα, η πρόληψη του καρκίνου του μαστού δεν ανήκει πλέον στη σφαίρα του φανταστικού και αναμένεται να σημειώσει σημαντικές προόδους τα επόμενα χρόνια
Γιατί να υποβαλλόμαστε σε συστηματικούς προληπτικούς ελέγχους;
Υπάρχουν αρκετοί σημαντικοί παράγοντες:
1. Ο καρκίνος του μαστού είναι η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στη γυναίκα, στην Ευρώπη. Στατιστικά, στις χώρες μας, μια γυναίκα στις δώδεκα θα βρεθεί αντιμέτωπη με τον καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της ζωής της. Αυτή η αναλογία πιθανόν να αυξηθεί λόγω του αυξανόμενου προσδόκιμου ζωής του πληθυσμού. Άρα αρμόζει το σύνολο του γυναικείου πληθυσμού από μια ορισμένη ηλικία να υποβάλλεται σε συστηματικό προληπτικό έλεγχο ώστε η νόσος να ανιχνεύεται όσο πιο πρώιμα είναι δυνατόν.·
2. Όσο πρωϊμότερα διαγνώσκεται ο καρκίνος, τόσο περισσότερο οι θεραπείες είναι απλούστερες , και η πρόγνωση καλύτερη·
3. Είναι σημαντικό να ανιχνεύονται όσο το δυνατόν νωρίτερα οι μικρές και εστιασμένες βλάβες διότι η αύξηση του μεγέθους του καρκίνου ευνοεί την εξάπλωση στα γάγγλια της μασχάλης και τη διάδοση των καρκινικών κυττάρων σε άλλα όργανα σε απόσταση από το στήθος (μεταστάσεις).
Η πρώιμη ανίχνευση των καρκίνων του στήθους στοχεύει λοιπόν στην αύξηση των ιάσιμων περιπτώσεων όπως το αποδεικνύουν ήδη από το 1963 τα αναφερόμενα αποτελέσματα μελέτης που διεξήγαγε ασφαλιστική εταιρεία της Νέας Υόρκης η οποία αποφάσισε να αξιολογήσει τα ενδεχόμενα οφέλη της αυτοψηλάφησης του στήθους συνδυασμένη με ετήσια μαστογραφία επί τέσσερα χρόνια. Αυτός ο προληπτικός έλεγχος προτάθηκε σε 31.000 γυναίκες ηλικίας 40 έως 65 ετών, οι οποίες επελέγησαν με κλήρο, ανάμεσα σε 62.000 γυναίκες. Το 67% των γυναικών δέχθηκε να συμμετάσχει στη μελέτη και το 50% αυτών υποβλήθηκαν τουλάχιστον σε τρεις εξετάσεις.
Δέκα οκτώ χρόνια αργότερα, η σημαντική μείωση (κατά το ήμισυ) της θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού η οποία παρατηρήθηκε μετά από πέντε χρόνια στις γυναίκες άνω των 50 ετών που υποβλήθηκαν στον προληπτικό έλεγχο διατηρείται σε ποσοστά που εκτιμώνται περίπου σε 21-25%. Από αυτή την πρώτη μελέτη, διεξήχθησαν και άλλες μελέτες και τα αποτελέσματά τους επιβεβαιώνουν πολύ συχνά τα οφέλη που εξασφαλίζει η ετήσια μαστογραφία μετά την ηλικία των 50 ετών.
Ποια είναι η συχνότητα των συνεδριών συστηματικού προληπτικού ελέγχου;
O συστηματικός προληπτικός έλεγχος του καρκίνου του μαστού με μαστογραφία συνιστάται για όλες τις γυναίκες ηλικίας 50 έως 69 ετών και αυτό, με συχνότητα ενός προληπτικού ελέγχου ανά 2ετία.Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής του πληθυσμού των χωρών της Ευρώπης οδηγεί την ίδια ομάδα ειδικών να προτείνει την επέκταση του προληπτικού ελέγχου στη διευρυμένα ομάδα γυναικών ηλικίας 50 έως 74 ετών.
Σε ό, τι αφορά τις γυναίκες ηλικίας 40 έως 49 ετών, υπάρχουν μελέτες σε εξέλιξη για
να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα του προληπτικού ελέγχου με ετήσια μαστογραφία.
Σκίτσο :Αννα Ραφτοπούλου
