Ποιότητα υπηρεσιών υγείας και ασφάλεια ασθενών: Δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

«Οι ενεργές αποτυχίες είναι σαν τα κουνούπια. Μπορούν να καταρριφθούν ένα προς ένα, αλλά εξακολουθούν να έρχονται. Τα καλύτερα διορθωτικά μέτρα βασίζονται σε πιο αποτελεσματικές άμυνες και αποστραγγίζουν τους βάλτους, στους οποίους αυτά αναπαράγονται. Οι βάλτοι, σε αυτή την περίπτωση, είναι οι πάντα παρούσες λανθάνουσες συνθήκες» (James Reason).

Οι πρώτες μελέτες για την ασφάλεια των ασθενών στη δεκαετία του 1950 θεωρούσαν τα ιατρικά λάθη σε μεγάλο βαθμό «αναπόφευκτες ασθένειες της ιατρικής προόδου» και η επιστημονική βιβλιογραφία συχνά τα ανέφερε ως «το τίμημα που καταβάλλεται για τη σύγχρονη διάγνωση και θεραπεία».

Το ιατρικό λάθος αναφέρεται σε ενέργεια ή παράλειψη του επαγγελματία υγείας κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της παροχής υγειονομικής περίθαλψης, η οποία συμβάλλει ή θα μπορούσε να συμβάλει στην περαιτέρω υποβάθμιση της κατάστασης της υγείας του ασθενούς και του συστήματος παροχής υγειονομικής περίθαλψης.

Τα σύγχρονα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης τείνουν να υιοθετούν τεκμηριωμένες κατευθυντήριες γραμμές, εστιάζοντας στη μείωση των ιατρικών και νοσηλευτικών λαθών και ανεπιθύμητων συμβάντων και στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης, με στόχο τη βελτιστοποίηση του επιπέδου ασφάλειας των ασθενών.

Στην Ελλάδα, οι χρήστες των υπηρεσιών υγείας θεωρούνται οι καλύτεροι αξιολογητές της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, αφού δείχνουν να διεκδικούν ολοένα και περισσότερο τα δικαιώματά τους, ενισχύοντας τις προσδοκίες τους, για απόκτηση ισχυρότερης καταναλωτικής κουλτούρας.

Η ποιότητα είναι μια έννοια που ανανεώνεται συνεχώς, καθώς ενσωματώνει τις πραγματικές κοινωνικές και οικονομικές απαιτήσεις, όπως αυτές ορίζονται από άποψη χώρου και χρόνου. Η ίδια συνδέεται άρρηκτα με την οικονομική απόδοση, καθώς η προσοχή στην ποιότητα μπορεί να μειώσει τη σπατάλη και να προωθήσει την αποτελεσματικότερη χρήση των πόρων.

Η πιο κρίσιμη πτυχή της ποιότητας είναι η ασφάλεια των ασθενών. Η εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών, λόγω μη ασφαλούς φροντίδας είναι πιθανώς μία από τις δέκα κύριες αιτίες θανάτου και αναπηρίας στον κόσμο. Σε χώρες υψηλού εισοδήματος, ένας στους δέκα ασθενείς αντιμετωπίζει ένα ανεπιθύμητο συμβάν ενώ λαμβάνει νοσοκομειακή περίθαλψη, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).

Τα λάθη της φαρμακευτικής αγωγής αποτελούν μια κατηγορία ιατρικών λαθών που εμφανίζονται συχνότερα σε μονάδες υγειονομικής περίθαλψης. Αναφέρονται σε κάθε συμβάν που μπορεί να προκαλέσει ή να οδηγήσει σε ακατάλληλη χρήση φαρμάκων ή τραυματισμό του ασθενούς, ενώ η ιατρική θεραπεία βρίσκεται υπό τον έλεγχο του επαγγελματία υγείας ή ασθενή-καταναλωτή υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης.

Αυτός ο τύπος εκδήλωσης μπορεί να σχετίζεται με επαγγελματικές πρακτικές, προϊόντα υγειονομικής περίθαλψης, διαδικασίες και συστήματα, όπως η συνταγογράφηση, η συσκευασία και ονοματολογία, η αναδιατύπωση, η διάλυση, η χορήγηση, η παρακολούθηση και χρήση.

Ο αντίκτυπος των σφαλμάτων φαρμακευτικής αγωγής σε ασθενείς που εισάγονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) είναι πιο σοβαρός, καθώς συχνά αυτοί οι ασθενείς λαμβάνουν πολλά φάρμακα και έχουν μειωμένη ικανότητα προσαρμογής στις συνέπειες τέτοιων σφαλμάτων (λόγω ανοσοκαταστολής, αδυναμία επικοινωνίας κ.λπ.).

Η τεχνολογία έχει συμβάλει αποτελεσματικά στη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και στην προστασία και  ασφάλεια των ασθενών από ενδεχόμενα λάθη και συμβάντα κατά τη διάρκεια της περίθαλψης. Η εγκατάσταση του Διαδικτύου και η χρήση υπολογιστών σε μονάδες παροχής υγειονομικής περίθαλψης διευκολύνει την εφαρμογή αυτοματοποιημένων συστημάτων, για τη συγγραφή ιατρικών οδηγιών, εξαλείφοντας έτσι τα σφάλματα που μπορεί να υπάρξουν χειρόγραφα.

Δεδομένης της τρέχουσας αυξημένης ζήτησης για υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, οι επενδύσεις που στοχεύουν στην αποτελεσματική αναφορά και διαχείριση σφαλμάτων και ανεπιθύμητων συμβάντων θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα στην πολιτική υγείας.

Η επένδυση στη μείωση της βλάβης των ασθενών μπορεί να αποφέρει σημαντική οικονομική εξοικονόμηση, να απελευθερώσει σπάνιους πόρους και να δημιουργήσει αποδοτικότητα κόστους, η οποία, με τη σειρά της, θα αυξήσει το δημοσιονομικό χώρο για το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.