Μείωση των ανισοτήτων: Επενδύοντας σε φροντίδα που προάγει την υγεία
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας θεωρείται κοινωνική ευθύνη των κυβερνήσεων και ατομικό δικαίωμα. Ωστόσο, οι πολιτικές, τα πλαίσια και οι δομές που υπάρχουν για το παιδί, την υγεία και τη μακροχρόνια φροντίδα (LTC) ποικίλλουν μεταξύ των κρατών μελών. Αξίζει να επισημανθεί πως η ζήτηση για φροντίδα αυξάνεται μεταξύ άλλων λόγω των χρόνιων ασθενειών, αλλά και λόγω δημογραφικών αλλαγών όπως οι αλλαγές στη δομή της οικογένειας.
Τι είναι όμως η “φροντίδα” ;
Ο όρος «φροντίδα» αναφέρεται σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων που επιτρέπουν σε ένα άτομο που χρειάζεται υποστήριξη να ζήσει όσο το δυνατόν πιο ανεξάρτητα. Περιλαμβάνει τη δυνατότητα ενεργού συμμετοχής στην κοινωνία και σε υπηρεσίες που μεγιστοποιούν την ικανότητα ενός ατόμου να αναπτύσσεται, να μαθαίνει και να απολαμβάνει όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει άτομα που ζουν με αναπηρίες και ασθένειες, ηλικιωμένους και παιδιά. Η φροντίδα μπορεί να παρέχεται είτε «επίσημα» (επαγγελματικά) ή «άτυπα» (απλήρωτα ή/και χωρίς κοινωνική προστασία).
Ανισότητες και φροντίδα
Εκείνες που παρέχουν υπηρεσίες φροντίδας (επίσημα, ανεπίσημα ή σε οικογενειακό περιβάλλον) είναι συνήθως γυναίκες. Οι έμφυλες ανισότητες συχνά συμπίπτουν με άλλες ανισότητες, όπως αυτές που σχετίζονται με τη φτώχεια, το μεταναστευτικό υπόβαθρο ή την αναπηρία.
Ανισότητες υπάρχουν και στην πρόσβαση στην περίθαλψη.
Οι πιο ευάλωτες ομάδες, όπως οι άνθρωποι που ζουν στη φτώχεια, οι πρόσφυγες και οι μειονότητες, αντιμετωπίζουν περισσότερες κακές συνθήκες υγείας σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους και ως εκ τούτου χρειάζονται περισσότερη φροντίδα. Ταυτόχρονα, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα εμπόδια (π.χ. οικονομικά και πολιτιστικά) όταν έχουν πρόσβαση σε επίσημες υπηρεσίες φροντίδας, όπως και οι άνθρωποι που ζουν σε αγροτικές περιοχές. Ως αποτέλεσμα, τα αγαπημένα τους πρόσωπα συχνά καταφεύγουν στην παροχή άτυπης φροντίδας.
Οι δεσμεύσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μέσα στα επόμενα χρόνια θα πρέπει να δοθεί μεγάλη έμφαση στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και στις δυνατότητες της. Επίσης, τονίζει πως οι γνώσεις και τα μαθήματα που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 θα πρέπει να αξιοποιηθούν.
Ως Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (Π.Φ.Υ.) νοείται το σύνολο των ολοκληρωμένων υπηρεσιών που έχουν ως σκοπό την παρακολούθηση, διατήρηση και βελτίωση της υγείας του ανθρώπου. Οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν την προαγωγή της υγείας, την πρόληψη της νόσου, τη διάγνωση, την θεραπεία, την ολοκληρωμένη φροντίδα και τη συνέχεια αυτής. Το Κράτος έχει την ευθύνη για την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών Π.Φ.Υ. στο σύνολο του πληθυσμού, με σεβασμό στα δικαιώματα και τις ανάγκες του.
Έξι στρατηγικές για την ενίσχυση του μοντέλου πρωτοβάθμιας υγείας:
- Προσαρμογή του μοντέλου της φροντίδας και τοποθέτηση του σε εννοιολογικό πλαίσιο με βάση της ανάγκες του εκάστοτε πληθυσμού και της εκάστοτε κοινότητας
- Ενίσχυση των διεπιστημονικών προσεγγίσεων: Οι υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας πρέπει να καλύπτουν όχι μόνο τις ανάγκες της σωματικής υγείας αλλά να υιοθετούν και ψυχοκοινωνική προσέγγιση.
- Επένδυση σε ετοιμότητα έκτακτης ανάγκης.
- Έμφαση στις πλατφόρμες παράδοσης πολλαπλών υπηρεσιών: Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι τρόποι παροχής υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας έχουν διαφοροποιηθεί. Οι εναλλακτικοί τρόποι παροχής υπηρεσιών (μέσω τηλεφώνου ή/και διαδικτύου) φέρνουν τις υπηρεσίες πιο κοντά στους ανθρώπους και παρέχουν την ευκαιρία να γεφυρωθούν τα κενά πρόσβασης.
- Εφαρμογή προσέγγισης που βασίζεται στα δίκτυα: Τα δίκτυα δημιουργούν ένα ευρύτερο φάσμα υπηρεσιών με μεγαλύτερη συνέχεια σε όλο το φάσμα φροντίδας από ότι οι αυτόνομες μονάδες υγείας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τον γηράσκων πληθυσμό.
- Μεγαλύτερη ικανότητα αναγνώρισης και προσέγγισης ευάλωτων ατόμων: Η ψηφιακή εποχή παρέχει αλματώδεις ευκαιρίες για την ενίσχυση αυτής της ικανότητας. Η πανδημία έδειξε, ωστόσο, ότι απαιτείται μια μετάβαση από τους ορισμούς της ευαλωτότητας με επίκεντρο την ασθένεια προς ολιστικούς ορισμούς που περιλαμβάνουν την υγεία αλλά και τους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες.
Πηγές: eurohealthnet.eu
WHO Europe. (2022) Primary health care: making our commitments happen: realizing the potential of primary health care: lessons learned from the COVID-19 pandemic and implications for future directions in the WHO European Region
