Από την αντιπαραβολή της ρύθμισης των δικαιωμάτων των εργαζομένων που υπάγονται σε ευπαθείς ομάδες στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα:
Στον ιδιωτικό τομέα, στο πλαίσιο των πρώτων περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση του κορονοϊούαπό τον Μάρτιο 2020,τόσο η οριοθέτηση όσο και τα δικαιώματα των ατόμων που εντάσσονται σε ευπαθείς ομάδες δεν ρυθμίστηκαν νομοθετικά. Αφενός η οριοθέτηση έγινε με παραπομπή στις σχετικές οδηγίες του ΕΟΔΥ, όπως αυτές επικαιροποιούνταν με βάση τα νέα δεδομένα της επιστήμης, αφετέρου τα δικαιώματα προσδιορίστηκαν μόνο στο πλαίσιο εγκυκλίου του Υπουργείου Εργασίας· σε αυτήν προτεινόταν η αποχή από την εργασία με αναλογική εφαρμογή όσων ορίζονταν στην ίδια εγκύκλιο για όσους είχαν τεθεί σε προληπτικό αυτοπεριορισμό.
Το ζήτημα των αποδοχών των εν λόγω εργαζομένων κατά τη διάρκεια της αποχής τους από την εργασία δεν ρυθμίστηκε ρητά ούτε αποτέλεσε αντικείμενο της σχετικής εγκυκλίου, με αποτέλεσμα ερμηνευτικά να συνάγεται ότι για τους εργαζομένους επιχειρήσεων που δεν εντάσσονταν στις πληττόμενες ή στις κλειστές με διαταγή της αρχής οι αποδοχές οφείλονται από τον εργοδότη. Αντίθετα, στον δημόσιο τομέα υπήρξε εξαρχής πρόβλεψη για τη χορήγηση ειδικής άδειας απουσίας, κατά τη διάρκεια της οποίας εξακολουθούσε να υπάρχει υποχρέωση παροχής εργασίας, αλλά εξ αποστάσεως, ενώ και η οριοθέτηση έγινε σταδιακά αρκετά αναλυτική. Κατά το διάστημα της ειδικής άδειας απουσίας οφείλονταν οι αποδοχές, ενώ κατά τη διάρκεια των πρώτων περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση του κορονοϊούαπό τον Μάρτιο 2020 δεν υπήρχε ειδική πρόβλεψη για την περίπτωση που ήταν αντικειμενικά αδύνατη η παροχή εργασίας εξ αποστάσεως.
Πλέον οι ευπαθείς ομάδες εργαζομένων έχουν οριοθετηθεί με αντίστοιχο τρόπο σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν την εξ αποστάσεως παροχή της εργασίας τους και με κριτήριο κατά πόσο αυτή είναι δυνατή ο εργοδότης έχει υποχρέωση είτε να αποδεχθεί το αίτημα, είτε να τοποθετήσει τους συγκεκριμένους εργαζομένους σε θέσεις εργασίας που δεν έρχονται σε επαφή με το κοινό, είτε ως ύστατο μέσο να θέσει τις συμβάσεις αυτών μονομερώς σε αναστολή.
Με το δικαίωμα κάθε εργοδότη του ιδιωτικού τομέα να θέσει σε αναστολή τις συμβάσεις εργασίας εργαζομένου ο οποίος υπάγεται σε ευπαθή ομάδα λύνεται νομοθετικά το ζήτημα των αποδοχών του εργαζομένου που απέχει από την εργασία του επειδή υπάγεται σε ευπαθή ομάδα. Η σύμβαση εργασίας του εργαζομένου αυτού τίθεται σε αναστολή και ο εργαζόμενος δικαιούται να λάβει την αποζημίωση ειδικού σκοπού.
Στον δημόσιο τομέα αντίστοιχα, σε περίπτωση που κατά το χρόνο της ειδικής άδειας απουσίας δεν είναι δυνατή η παροχή εξ αποστάσεως εργασίας, τότε για κάθε τέσσερις ημέρες ο εργαζόμενος χρεώνεται μία ημέρα κανονικής ή αναρρωτικής ή άλλης άδειας που δικαιούται. Μάλιστα, σε περίπτωση που δεν συμπληρώνονται τέσσερις ημέρες λόγω διακοπής της άδειας χωρίς υπαιτιότητα του υπαλλήλου, οι τρεις ημέρες θεωρούνται στο σύνολό τους ειδική άδεια.
Εντοπίζεται η διαφορετική αντιμετώπιση της εξ αποστάσεως εργασίας σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, καθώς στον ιδιωτικό τομέα θεωρείται διαφορετικός τρόπος παροχής της εργασίας, γι’ αυτό και τίθεται το ζήτημα κατά πόσο η εκτέλεση της συμφωνηθείσας εργασίας συνάδει με το σύστημα της εξ αποστάσεως παροχής εργασίας, ενώ στον δημόσιο τομέα χορηγείται ειδική άδεια κατά τη διάρκεια της οποίας υπάρχει υποχρέωση παροχής εξ αποστάσεως εργασίας.
Εναλλακτικά χορηγείται άδεια με το σχήμα της άδειας ειδικού σκοπού και της άδειας γονέα τέκνου που νοσεί, με χρέωση μίας ημέρας άδειας για κάθε τέσσερις ημέρες ειδικής άδειας. Αντίθετα, εάν στον ιδιωτικό τομέα αιτιολογημένα δεν μπορεί να διασφαλιστεί η παροχή της εργασίας έστω από θέση χωρίς επαφή με το κοινό, η συνέπεια είναι η αναστολή της σύμβασης εργασίας.
Πρόσθετη συνέπεια της διαφορετικής αυτής αντιμετώπισης είναι ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι που λαμβάνουν την ειδική άδεια δεν συνυπολογίζονται στα ελάχιστα ποσοστά εξ αποστάσεως υπαλλήλων, ενώ οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα που υπάγονται σε ευπαθείς ομάδες και για το λόγο αυτό παρέχουν εξ αποστάσεως την εργασία τους συνυπολογίζονται για τα ελάχιστα ποσοστά εργαζομένων εξ αποστάσεως.
Η συγκεκριμένη οριοθέτηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και των εξουσιών του εργοδότη συμβάλλει στην εξασφάλιση της προστασίας των εργαζομένων που υπάγονται στις οριοθετημένες νομοθετικά ευπαθείς ομάδες, εντούτοις απαιτείται επιπλέον έλεγχος της τήρησης του νομοθετικού πλαισίου από τις αρμόδιες αρχές για την τήρηση των επιβαλλόμενων μέτρων υγιεινής και ασφάλειας αλλά και της εργατικής νομοθεσίας στους χώρους εργασίας.
Καλό θα ήταν τα άτομα που ανήκουν σε κάποια ευπαθή ομάδα να γνωρίζουν τις υπαρχουσες νομοθετικές ρυθμίσεις και την ερμηνεία αυτών όπως παρακάτω :
Νομοθετικές διατάξεις
Για τον ιδιωτικό τομέα
- άρθρο 4 παρ. 2 της από 11.3.2020 ΠΝΠ, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 2 του Ν. 4682/2020, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 8 της από 22.8.2020 ΠΝΠ, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 2 του Ν. 4722/2020
- άρθρο 21 του Ν. 4722/2020
- ΚΥΑ 37095/14136/17.09.2020
- ΚΥΑ 39363/1537/30.09.2020
- ΚΥΑ 43889/1815/26.10.2020
- ΚΥΑ 548/120/5.2.2021
- ΚΥΑ 10602/226/8.3.2021
ΚΥΑ 17512/1153/12.4.2021
Για τον δημόσιο τομέα
- άρθρο 25 της από 14.3.2020 ΠΝΠ
- ΚΥΑ ΔΙΔΑΔ/Φ. 64 /315/οικ.8030/2020
- ΚΥΑ ΔΙΔΑΔ/Φ. 64/341/9188/2020
- ΚΥΑ ΔΙΔΑΔ/Φ.64/420/16446/17.9.2020
άρθρο 67 παρ. 2 και 68 παρ.2 του N. 4722/2020
Ερμηνεία
Για τον ιδιωτικό τομέα
- εγκύκλιος από 12.3.2020 του Υπουργείου Εργασίας (αρ. πρωτ. οικ. 12339/404)
- Μπουμπουχερόπουλος Παναγιώτης, «Αδυναμία παροχής εργασίας, τηλεργασία και εναρμόνιση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής κατά την περίοδο ισχύος των μέτρων για τον περιορισμό διάδοσης του κορωνοϊού SARS-CoV-2», ΕEργΔ 2020.497 επ.
Για τον δημόσιο τομέα
- από 12.3.2020 εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών (αρ. πρωτ. οικ. 7874)
- από 16.3.2020 εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών (αρ. πρωτ. οικ. 8000)
- εγκύκλιος 9670/2020 του Υπουργείου Εσωτερικών
Πηγή : Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων και Ανέργων, Μάϊος 2021, Ευπαθείς ομάδες, Εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες
