Η ακτινοθεραπεία, πέρα από την καταστροφή του όγκου, έχει επιπτώσεις και στους γύρω υγιείς ιστούς, όπως το δέρμα. Η βλάβη της ακτινοβολίας στο δέρμα λέγεται ακτινοδερματίτιδα και εμφανίζεται με κοκκινίλα, ξηρό ή υγρό ξεφλούδισμα (αποφλοίωση) του δέρματος, και ακόμη και πληγές. Το ξεφλούδισμα του δέρματος είναι πιο συχνό στα άτομα, που υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία στην περιοχή της κεφαλής, του τραχήλου και του στόματος σε σχέση με άλλες περιοχές του δέρματος.
Παράγοντες που μπορεί να αυξάνουν την εμφάνιση της ακτινοδερματίτιδας
Το λεπτό δέρμα ορισμένων ατόμων, εφίδρωση, περισσότερες πτυχώσεις και συχνό τρίψιμο ευνοούν την ανάπτυξη της δερματίτιδας.
Η καθαριότητα του δέρματος κατά την ακτινοθεραπεία
Η διατήρηση της καθαριότητας του δέρματος κατά την ακτινοθεραπεία απασχολεί ασθενείς, γιατρούς και άλλους επαγγελματίες υγείας, με ερωτήσεις όπως:
Μπορεί η καθαριότητα να βλάψει το δέρμα;
Μήπως το σαπούνι είναι ερεθιστικό για το δέρμα;
Πρέπει να χρησιμοποιώ ήπιο σαπούνι;
Οι μελέτες για την απάντηση αυτών των ερωτημάτων είναι λίγες. Μελέτη σε γυναίκες με καρκίνο μαστού έδειξε λιγότερη δερματίτιδα στις ομάδες που έπλεναν το δέρμα στην περιοχή της ακτινοθεραπείας σε σχέση με αυτούς, που δεν το έπλεναν. Άλλη μελέτη έδειξε λιγότερη ακτινοδερματίτιδα στα άτομα με ακτινοθεραπεία στο κεφάλι, που έπλεναν το κεφάλι τους με σαμπουάν.
Στην παρούσα μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν την επίδραση του πλυσίματος με νερό, με η χωρίς σαπούνι, στην οξεία ακτινοδερματίτιδα και στα συνοδά συμπτώματα σε άτομα, που υποβάλλονταν σε ακτινοθεραπεία για ρινοφαρυγγικό καρκίνωμα [1]. Το σαπούνι που χρησιμοποίησε η ομάδα των ατόμων, που θα πλένονταν με νερό και σαπούνι, ήταν χωρίς λανολίνη και με ήπιο pH.
Γενικές οδηγίες κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας
Οι γενικές οδηγίες, που συστήθηκαν σε όλους κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας, ήταν:
(α) να μη φορούν τις οδοντοστοιχίες τους, τα σκουλαρίκια, τα κολιέ και άλλα μεταλλικά αντικείμενα, με στόχο να αποφύγουν αυξημένη απορρόφηση ακτινοβολίας.
(β) να καταναλώνουν δίαιτα με υψηλή πρωτεΐνη, και περισσότερα από 2 λίτρα νερό την ημέρα, με στόχο να μειώσουν τυχόν συστηματική αντίδραση κατά την ακτινοθεραπεία,
(γ) να φορούν χαλαρά ρούχα βαμβακερά ή μεταξωτά και να μην ξύνονται στην περιοχή της ακτινοθεραπείας,
(δ) να αποφεύγουν να χρησιμοποιούν αποσμητικό, λοσιόν, κρέμες, αρώματα και άλλα καλλυντικά προϊόντα. Ακόμη, να αποφεύγουν τον άμεσο ήλιο στην περιοχή της ακτινοθεραπείας, το ιώδιο, το αλκοόλ και αντισηπτικά που περιέχουν αλκοόλη. Ακόμη, να αποφεύγουν θερμές κομπρέσες η παγάκια και να χρησιμοποιούν προστατευτικά για τον ήλιο.
Τα κύρια ευρήματα που μετρήθηκαν στη μελέτη ήταν:
(α) Η επίπτωση της οξείας δερματίτιδας και η υγρή αποφλοίωση
(β) Η βαρύτητα των συμπτωμάτων (πόνος, κάψιμο, κνησμός-φαγούρα) και η ποιότητα ζωής.
Αποτελέσματα
- Η επίπτωση της οξείας δερματίτιδας ήταν 51%, 23,5% και 18%. Η διαφορά ήταν σημαντική και προς όφελος αυτών, που πλένονταν με νερό και σαπούνι. Δηλαδή, αυτοί που πλένονταν με νερό και ήπιο σαπούνι, εμφάνισαν τη λιγότερη δερματίτιδα.
- Η εμφάνιση της οξείας ακτινοδερματίτιδας καθυστέρησε σημαντικά στην ομάδα αυτών των ατόμων, που πλένονταν με το ήπιο σαπούνι.
- Η επίπτωση της επώδυνης, υγρής αποφλοίωσης (ξεφλούδισμα) ήταν σημαντικά μικρότερη στις ομάδες που έπλεναν το δέρμα
- Ο κνησμός (φαγούρα) ήταν, επίσης, σημαντικά μικρότερος στις ομάδες που έπλεναν το δέρμα που ελάμβανε την ακτινοβολία.Συμπεράσματα(α) Η καθαριότητα και το πλύσιμο του δέρματος, με νερό μόνο ή με νερό και ήπιο σαπούνι, μειώνει σημαντικά την επίπτωση της σοβαρής οξείας ακτινοδερματίτιδας.
(β) Το πλύσιμο καθυστερεί την εμφάνιση της ακτινοδερματίτιδας.
Η καθαριότητα, σύμφωνα με τους ερευνητές, ασκεί την ευεργετική της επίδραση εφόσον ξεπλένει και μειώνει τα βακτήρια στην επιφάνεια του δέρματος, αλλά και το ξεφλούδισμα από τη φαγούρα και το ξύσιμο.
Ποιότητα ζωής
Το πλύσιμο και η καθαριότητα στο ακτινοβολημένο δέρμα προάγει, επίσης, την ποιότητα ζωής και τις συναισθηματικές και κοινωνικές λειτουργίες και παραμέτρους.
Περισσότερα στο :
https://curecancer.gr/news/post/how-to-clean-our-skin-during-radiotherapy
Πηγή: [1] Zhang et al. What is the appropriate skin cleaning method for nasopharyngeal cancer radiotherapy patients? A randomized controlled trial. Supportive Care in Cancer (2022), 30:3875-3883.
